./.

Decretum [C. 28, q. 1, c. 17: Si quis Iudaicae pravitati]

Assemblée

Gratian

Concilium Claremontanum I

Titre en français

Décret II, C. 28, q. 1, c. 17

Titre descriptif

Interdiction des mariages mixtes

Type de texte

canon de collection canonique

Langue

Latin

Source du texte original

Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 3884/2, fol. 78v-79r; Decretum, vol. 1, Corpus iuris canonici, E. Friedberg & A.L. Richter, eds., (Graz, 1955; 1995), 1089.

Datation

  • Entre 1139 et 1158
  • 12ème siècle (quart : 2 )
  • Précisions : On considère généralement que le Decretum a été compilé à Bologne en deux recensions distinctes dans les années 1140, même si l'on a pu suggérer que la première au moins ait pu être compilée dans les années 1120 ou 1130, la seconde ayant pu l'être aussi tard qu'en 1158.

Traduction française

De même, issu du concile d'Auvergne. Seront séparés de la communion chrétienne ceux qui se joignent au judaïsme dépravé par union matrimoniale. Si quiconque se joint au judaïsme dépravé par union matrimoniale, et si une femme chrétienne se mélange à un juif par une union charnelle ou une femme juive à un chrétien, ceux qui sont connus pour avoir commis quelque chose d'aussi néfaste seront immédiatement séparés de l'assemblée et de la convivialité des chrétiens ainsi que de la communion de l'Eglise.

Source traduction française

C.Nemo-Pekelman

Résumé et contexte

Ce canon appartient à la Causa 28 qui porte sur la validité des mariages entre des non-chrétiens dès lors qu'une épouse est devenue chrétienne, et par extension sur les mariages et les relations sociales entre chrétiens et non-chrétiens en général. Il est issu du canon 6 du concile de Clermont de 535 et interdit aux chrétiens d'épouser des juifs. Ceux qui le feraient quand même seraient excommuniés. La rubrique introductive de Gratien laisse entendre qu'en épousant un non-chrétien un chrétien coupe les liens qui l'unissent à la communauté chrétienne. Il en conclut, dans le commentaire qui suit, que les non-chrétiens se marient effectivement et qu'ainsi un non-chrétien conserve son épouse après la conversion de celle-ci, mais que les mariages contractés par les non-chrétiens sont fondamentalement différents de ceux des chrétiens. Il ne faut pas s'étonner que le texte ait subi quelques modifications au cours de sa transmission au Decretum. Dans le texte tel qu'il apparaît dans les versions plus anciennes des Concilia Galliae , on lit "iugali" à la place de "coniugali" ; "coniugitur" à celle de "iugitur" ; "et seu Christiana" à celle de "siue Christiana" ; "quique horum" à la celle de "quicumque eorum" ; "dinoscitur" à celle de "cognoscitur", c'est-à-dire "est perçu" à la place de "est connu" ; "Cristeanorum"[sic] à la place de "Christiano" ; et "cuius sociatur hostibus" à celle de "protinus".

Signification historique

À l'époque de Gratien, la plupart des mariages entre chrétiens et juifs ou musulmans résultaient de la conversion de l'un des deux partenaires. De même que les autres canons du Decretum qui portent sur le mariage et les relations sexuelles entre juifs et chrétiens, ce canon joua le rôle de base intellectuelle aux discussions ultérieures et aux décisions concernant la question suivante : les convertis peuvent-ils ou doivent-ils rester mariés à un partenaire non-converti et dans quel(s) cas ? Ce canon dérive sans doute de la Collectio tripartia P.II.28.66. Il est aussi cité dans les décértales du Pseudo-Isidore et dans le De iudaicis superstitionibus et erroribus, c. 8 d'Agobard de Lyon.

Textes apparentés inclus dans le corpus

Manuscrits

  • Il existe près de 200 copies du Decretum qui s'échelonnent entre le XIIe et le XIIIe siècle ; la plupart sont des copies de sa seconde recension.
  • Admont, Stiftsbibliothek, MS 35; s. 131
  • Admont, Stiftsbibliothek, MS 48; s. 13
  • Amiens, Bibliothèque municipale, MS 354; s. 12
  • Anvers, Museum Plantin-Moretus, M. 13; s. 12
  • Arras, Bibliothèque municipale, MS 7 (16)
  • Arras, Bibliothèque municipale, MS 27 (32); s. 12 ex.
  • Arras, Bibliothèque municipale, MS 585 (493)
  • Arras, Bibliothèque municipale, MS 592 (500); s. 12/13
  • Arras, Bibliothèque municipale, MS 599 (507); s. 12 ex.
  • Arras, Bibliothèque municipale, MS 809 (472)
  • Autun, Bibliothèque municipale, MS 80a (100)
  • Baltimore, Walters Art Gallery, MS 777; s. 122
  • Bamberg, Staatsbibliothek Can. 13 (P.I.16); s. 12/13
  • Bamberg, Staatsbibliothek Can. 14 (P.I.17); s. 122
  • Bamberg, Staatsbibliothek Can. 15 (P.I.18); s. 122
  • Beaune, Bibliothèque municipale, MS 5; c. 1160-1170
  • Berlin, Deutsche Staatsbibliothek, MS Phill. 1742; s. 12 ex.
  • Bernkastel-Kues, Bibliothek im Obergeschoss des St. Nikolaus Hospitals, MS 223; s. 13 in.
  • Bernkastel-Kues, Bibliothek im Obergeschoss des St. Nikolaus Hospitals, MS 224; s. 13 in.
  • Biberach, Spitalarchiv, MS B 2515; s. 12
  • Boulogne-sur-Mer, Bibliothèque municipale, MS 118; s. 12
  • Bratislava, Státny slovenský ustredný archiv, Bratislavsky Kapituly, MS c. 14; s. 12/13
  • Brême, Universitätsbibliothek, a 42; an. 1168
  • Brindisi, Biblioteca Annibale De Leo A/1; s. 12
  • Burgos, Biblioteca del Cabildo, MS 4; s. 13
  • Cambrai, Bibliothèque municipale, MS 646; s. 12 ex.
  • Cambrai, Bibliothèque municipale, MS 967; s. 12/13
  • Cambridge, Corpus Christi College, MS 10; s. 12
  • Cambridge, Fitzwilliam Museum McClean, MS 135 (Phill. 1076); s. 12
  • Cambridge, Gonville and Caius College, MS 6; s. 12
  • Cambridge, Gonville and Caius College, MS 676; c. 1200
  • Cambridge, Pembroke College, MS 162; s. 12
  • Cambridge, Sidney Sussex College, MS 101; s. 12
  • Cambridge, University Library, MS Add. 3447; s. 12
  • Cambridge, Mass., Harvard Law School Library, MS 64; s. 12 ex.
  • Chambéry, Bibliothèque municipale, MS 13; s. 12
  • Charleville, Bibliothèque municipale, MS 150; s. 12/13
  • Cividale del Friuli, Museo Archeologico Nazionale, MS V; s. 12
  • Darmstadt, Hessische Landesbibliothek, MS 907; s. 12
  • Douai, Bibliothèque municipale, MS 586; s. 12 ex.
  • Douai, Bibliothèque municipale, MS 590; s. 12 ex.
  • Douai, Bibliothèque municipale, MS 591; s. 12/13
  • Durham, Cathedral Library, MS C.I.7; s. 13
  • Durham, Cathedral Library, MS C.II.1; s. 12 ex.
  • Durham, Cathedral Library, MS C.III.1; s. 12 ex.
  • Durham, Cathedral Library, MS C.IV.1
  • Einsiedeln, Stiftsbibliothek, MS 193; s. 12 ex.
  • Erlangen, Universitätsbibliothek, MS 342; s. 12
  • Florence, Biblioteca Maruecelliana, MS A.298; s. 13
  • Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana, MS Acqui. 93; s. 12 ex.
  • Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana, MS Edil. 96; s. 12 ex.
  • Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana S. Croce Isin. 1; s. 122
  • Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana S. Croce IVsin. 1; s. 12 ex.
  • Florence, Biblioteca Nazionale, Conv. Soppr. A.II.376; s. 12
  • Florence, Biblioteca Nazionale, Conv. Soppr. A.II.403; s. 12/13
  • Gdansk, Biblioteka Polskiej Akademii Nauk, MS Mar. fol 77; s. 12/13
  • Gand, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, MS 55 (Kat. Nr. 287); s. 12 ex.
  • Gniezno, Biblioteka Kapitulna, MS 28; s. 12/13
  • Graz, Universitätsbibliothek, MS III.52; s. 131
  • Graz, Universitätsbibliothek, MS III.69; s. 13 1
  • Graz, Universitätsbibliothek, MS III.71; s. 12/13
  • Graz, Universitätsbibliothek, MS III.80; s. 131
  • Grenoble, Bibliothèque municipale, MS 11 (474); s. 12
  • Grenoble, Bibliothèque municipale, MS 34 (475); s. 12/13
  • Grenoble, Bibliothèque municipale, MS 62 (482); post 1215
  • Heiligenkreuz, Stiftsbibliothek, MS 43; s. 12/13
  • Heiligenkreuz, Stiftsbibliothek, MS 44; s. 12 ex.
  • Hereford, Cathedral Library, MS P.VII.3; s. 12 ex.
  • Innsbruck, Universitätsbibliothek, MS 90; s. 12
  • Ivrea, Archivio capitolare, MS 72 (C); s. 12
  • Jena, Universitätsbibliothek El. fol. 56; s. 12/13
  • Cologne, Dombibliothek, MS 127; s. 12/13
  • Cologne, Dombibliothek, MS 128; s. 12
  • Cologne, Dombibliothek, MS 129; s. 12 ex.
  • Cracovie, Biblioteka Jagiellońska, MS 356; s. 12/13
  • Cracovie, Biblioteka Jagiellońska, MS 357; s. 13 in.
  • Kremsmünster, Stiftsbibliothek, MS 364; s. 13
  • Laon, Bibliothèque municipale, MS 476; s.12/13
  • Leipzig, Universitätsbibliothek, Haenel 17
  • Lilienfeld, Stiftsbibliothek, MS 222; s. 12/13
  • Lilienfeld, Stiftsbibliothek, MS 223
  • Londres, British Library, MS Add. 24658; s. 12
  • Londres, British Library, MS Arundel 490; s. 12
  • Londres, British Library, MS Harley 3256; s. 12
  • Londres, British Library, MS Royal 11.B.II
  • Londres, British Library, MS Stowe 378
  • Londres, Lambeth Palace, MS 449; s. 12
  • Lucca, Biblioteca Arcivescovale, MS 20 (6)
  • Luxembourg, Bibliothèque Nationale, MS I.139; s. 12 ex.
  • Madrid, Biblioteca Nacional, MS 87 (C.1); s. 12
  • Madrid, Biblioteca Nacional, MS 251 (C.2); s. 13
  • Madrid, Biblioteca Nacional, MS 12790 (Ee.3); s. 12
  • Madrid, Biblioteca de la Fundación Lázaro Galdiano, MS 440; s. 13 in.
  • Madrid, Universidad Central, Biblioteca de la Facultad de Derecho, Vol. 1137, Obra 447 Est. 16 Tabla 1 Clasif. 348.17; s. 12/13
  • Mayence, Stadtbibliothek, MS II.204; c. 1160s
  • Malibu, Calif., J. Paul Getty Museum (olim Prof. Ludwig, Aachen XIV.2); c. 1180
  • Marbourg, Universitätsbibliothek, MS 33 (C.1); s. 12 ex.
  • Melk, Stiftsbibliothek, MS 259 (olim 698/M 22); s. 13
  • Melk, Stiftsbibliothek, MS 261 (olim 695/M 27); s. 12 ex.
  • Milan, Archivio capitolare di s. Ambrogio, M 57; c. 1200
  • Montecassino, Biblioteca Abbaziale, MS 64; s. 12/13
  • Montecassino, Biblioteca Abbaziale, MS 66; s. 12/13
  • Munich, Bayerische Staatsbibliothek, clm 4505; s. 13
  • Munich, Bayerische Staatsbibliothek, clm 10244; s. 13
  • Munich, Bayerische Staatsbibliothek, clm 13004; c. 1160-1170
  • Munich, Bayerische Staatsbibliothek, clm 14024; s. 131
  • Munich, Bayerische Staatsbibliothek, clm 17161; s. 122
  • Munich, Bayerische Staatsbibliothek, clm 18096; s. 13 in.
  • Munich, Bayerische Staatsbibliothek, clm 23551; c. 1200
  • Munich, Bayerische Staatsbibliothek, clm 27337; s. 12 ex.
  • Munich, Bayerische Staatsbibliothek, clm 28161
  • Munich, Bayerische Staatsbibliothek, clm 28174
  • Munich, Bayerische Staatsbibliothek, clm 28175; s. 12/13
  • Naples, Biblioteca Nazionale, MS XII.A.5
  • Naples, Biblioteca Nazionale, MS XII.A.9
  • New York, Pierpont Morgan Library, MS M 446; s 13 in.
  • Olomouc, Statní Archiv, MS C.O.266; s. 13 in.
  • Oxford, Bodleian Library, MS Douce 218
  • Oxford, Bodleian Library, MS Lyell 41
  • Oxford, New College, MS 210; s. 13
  • Oxford, Trinity College, MS 70 (D.1-D.63.23)
  • Paris, Bibliothèque de l'Arsenal, MS 677; s. 12 ex.
  • Paris, Bibliothèque Mazarine, MS 1287; s. s. 12 ex.
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 3884/1 & 3884/2; s. 12
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 3885; s. 13 in.
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 3886 A; s. 12/13
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 3887; s. 12 ex.
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 3888; s. 12 ex.
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 3890; s. 12
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 3895; s. 12 ex.
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 3903
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 3905 B; s. 13 in.
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 11712; s. 12 ex.
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 14316; s. 12
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 14317; s. 12/13
  • Paris, Bibliothèque nationale, MS lat. 15393; s. 12/13
  • Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, MS 168; s. 12
  • Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, MS 341; s. 12 ex.
  • Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, MS 342; s. 12 ex.
  • Pérouse, Archivio di S. Pietro, C.M.4; s. 12 ex.
  • Pommersfelden, Bibliothek des Grafen Schönborn, MS 142; s. 12
  • Pommersfelden, Bibliothek des Grafen Schönborn, MS 327; s. 12
  • Prague, Knihovna Metropolitní Kapituly, MS I.19
  • Prague, Národní Museum, MS XVII.A.12 (I.B.I); s. 12 ex.
  • Prague, Universitní Knihovna, MS XXIII.B.4; s. 131
  • Reims, Bibliothèque municipale, MS 676; s. 12/13
  • Rome, Biblioteca Angelica, MS 1270; s. 12 ex.
  • Rouen, Bibliothèque municipale, MS E.21 (707); s. 12/13
  • St. Florian, Stiftsbibliothek, MS III.5; s. 12 ex.
  • Saint-Mihiel, Bibliothèque municipale, MS 5; s. 12/13
  • Saint-Omer, Bibliothèque municipale, MS 191; s. 12 ex.
  • Saint-Omer, Bibliothèque municipale, MS 192; s. 12 ex.
  • Saint-Omer, Bibliothèque municipale, MS 453; s. 12 ex.
  • Saint-Omer, Bibliothèque municipale, MS 454; s. 12
  • Saint-Omer, Bibliothèque municipale, MS 476; s. 12/13
  • St. Paul im Lavanttal, Stiftsbibliothek, MS 25/1; s. 12
  • St. Petersbourg, Publichnaja Biblioteca im. M.E. Saltykova-Shchedrina, Lat. F.II vel. 23; s. 13
  • Salzbourg, Stiftsbibliothek St. Peter, MS a.XI.9; s. 12 ex.
  • Salzbourg, Stiftsbibliothek St. Peter, MS a.XII.9; s. 12/13
  • Sienne, Biblioteca comunale degli Intronati, MS G.V.23
  • Tolède, Biblioteca del Cabildo, MS 4.5; s. 12/13
  • Tortosa, Biblioteca de la Catedral, MS 240; s. 12
  • Tours, Bibliothèque municipale, MS 557; s. 12
  • Tours, Bibliothèque municipale, MS 559; s. 12
  • Trier, Bibliothek des Priesterseminars, MS 8; s. 12 ex.
  • Trier, Stadtbibliothek, MS 906 (1141); s. 12 ex.
  • Trier, Stadtbibliothek, MS 907 (2182a); s. 12
  • Troyes, Bibliothèque municipale, MS 60; s. 12
  • Troyes, Bibliothèque municipale, MS 103; s. 12
  • Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, MS Arch. S. Pietro A.27; s. 12 ex.
  • Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, MS Chis. E.VII.206; s. 12
  • Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, MS Pal. lat. 621; s. 12 ex.
  • Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, MS Pal. lat. 622; s. 12
  • Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, MS Pal. lat. 624; s. 13
  • Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, MS Pal. lat. 625; s. 12 ex.
  • Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, MS Ross. lat. 595; s. 12 ex.
  • Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, MS Vat. lat. 1369; s. 12
  • Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, MS Vat. lat. 2494; s. 12 ex.
  • Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, MS Vat. lat. 2495; s. 12 ex.
  • Vatican, Biblioteca Apostolica Vaticana, MS Vat. lat. 3529; s. 12
  • Vendôme, Bibliothèque municipale, MS 88; s. 12/13
  • Venise, Biblioteca Nazionale Marciana, MS lat. IV.117 (2435); s. 12
  • Vercelli, Biblioteca dell'Archivio Capitolare, MS XXV (118)
  • Vérone, Biblioteca capitolare, MS CLXXXIV (164); s. 12 ex.
  • Vicenza, Biblioteca Bertoliana, MS 17 (olim G.15.2.2)
  • Washington, D.C., The Catholic University of America Library, MS 186
  • Washinton, D.C., Library of Congress, MS G.71 (de Ricci D.401); s. 12 ex.
  • Vienne, Österreichische Nationalbibliothek, MS 2070; s. 13 in.
  • Vienne, Österreichische Nationalbibliothek, MS 2102; s. 12 ex.
  • Wolfenbüttel, Landesbibliothek Helmstedt, MS 33; s. 12 ex.
  • Zwettl, Zisterzienserstift, Hs. 31; s. 12/13

Editions

  • Corpus ivris canonici emendatvm et notis illustratum (Cologne, 1631).
  • Corpus juris canonici absolutis in III partes distintus: quarum prima Decretum Gratiani emenda & notis illustratum cum glossis diversorum, Gregorii XIII Pont. Max. jussu editum (Lyon, 1624).
  • Corpus iuris canonici, E.Friedberg & A.L. Richter, eds. (Leipzig, 1879).
  • Corpus juris canonici (Basel, 1682).
  • Corpus juris canonici (Basel, 1730).
  • Corpus juris canonici (Lyon, 1661).
  • Corpus juris canonici (Paris, 1612).
  • Corpus juris canonici (Venice, 1605).
  • Corpus juris canonici academicum emendatum et notis P. Lancellotti illustratum (Basel, 1746).
  • Corpus juris canonici academicum, G.P. Lancelotti, ed. (Basel, 1735).
  • Corpus juris canonici academicum, G.P. Lancelotti, ed. (Basel, 1757).
  • Corpus juris canonici academicum, G.P. Lancelotti, ed. (Basel, 1773).
  • Corpus juris canonici academicum, G.P. Lancelotti, ed. (Basel, 1783).
  • Corpus juris canonici catholicorum hodierni, G.A. Martin, ed. (1833).
  • Corpus juris canonici emendatum et notis illustratum (Basel, 1661).
  • Corpus juris canonici emendatum et notis illustratum (Basel, 1665).
  • Corpus juris canonici emendatum et notis illustratum (Basel, 1696).
  • Corpus juris canonici emendatum et notis illustratum, G.P. Lancelotti, ed. (Basel, 1670).
  • Corpus juris canonici emendatum et notis illustratum, G.P. Lancelotti, ed. (Basel, 1717).
  • Corpus juris canonici emendatum et notis illustratum, G.P. Lancelotti, ed. (Leiden, 1591).
  • Corpus Juris Canonici Gregorii XIII Pont. Max., P. Pithou & F. Pithou, eds. (Turin, 1746).
  • Corpus Juris Canonici in tres partes distinctum Gregorii Papae XIII jussu editum (Lyon, 1671).
  • Corpus juris canonici per regulas naturali ordine digestas, J.-P. Gibert, ed. (Lyon: Deville, 1737).
  • Corpus Juris Canonici, A.L. Richter, ed. (Leipzig, 1839).
  • Corpus juris canonici, A.M. Gustav, ed. (Zwickau, 1830).
  • Corpus Juris Canonici, Decretum Gratiani emendatum et notationibus illustratum Gregorii XIII. P. M. jussu editum, A.L. Richter & J.H. Böhmer, eds. (Leipzig, 1836).
  • Corpus juris canonici, E. Friedberg & A.L. Richter, eds. (Leipzig, 1928).
  • Corpus juris canonici, G.P. Lancelotti, ed. (1650).
  • Corpus Juris Canonici, G.P. Lancelotti, ed. (Turin, 1745).
  • Corpus Juris Canonici, G.P. Lancelotti, ed. (Venice, 1782).
  • Corpus juris canonici, P. Pithou & F. Pithou, eds. (Basel, 1779).
  • Corpus juris canonici, P. Pithou & F. Pithou, eds. (Frankfurt, 1705).
  • Corpus Juris Canonici, per regulas naturali ordine digestas, usuque temperatas, ex eodem jure et conciliis, patribus atque aliunde desumptus, expositi. J.P. Gibert, ed. (Geneva, 1735).
  • Corpus juris canonici. Corpus juris canonici Gregorii XIII. pont. max. jussu editum, P. Pithou & F. Pithou, eds. (Paris, 1695).
  • Corpus juris canonici: Gregorii XIII P.M. jussu editum, P. Pithou & F. Pithou, eds. (Paris, 1687).
  • Corpvs ivris canonici (Venice: Apud Iuntas, 1615).
  • Decretum Gratiani emendatum et notationibus illustratum, Gregorii XIII Pont. Max. jussu editum., J.-P. Migne, et al. eds. (Paris, 1855; 1861).
  • Decretum, vol. 1, Corpus iuris canonici, E. Friedberg & A.L. Richter, eds., (Graz, 1955; 1995), 1089.
  • Gratian, Decretum (Strassburg, 1472).
  • Gratian, Concordantie auctoritatum sacre scripture iuxta ordinem librorum Biblie (Cologne, 1482).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Basel, 1481). Electronic facsimile
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Mainz, 1472).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Nuremberg, 1483).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Venice, 1474).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Venice, 1477).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Venice, 1477).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Venice, 1479/1480).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Venice, 1485/1486). Electronic facsimile
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Venice, 1486).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Venice, 1487).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Venice, 1489).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Venice, 1490).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum (Venice, 1491).
  • Gratian, Concordia discordantium canonum, F. Moneliensis, ed. (Venice, 1482). Electronic facsimile
  • Gratian, Concordia discordantium canonum, G. de Stoutenburch, ed. (Venice, c. 1480). Electronic facsimile
  • Gratian, Corpus juris canonici emendatum et notis illustratum (Rome, 1582).
  • Gratian, Decreta patrum siue concordia discordantium canonum Gratiani auctoris siue compilatoris, cum apparatibus Johannes ac additionibus Bartholomei Brixiensis (Nuremberg, 1493).
  • Gratian, Decreti huius plenissimum argumentum fidelissime imprimitur istic Decretum Gratiani (Lyon, 1517).
  • Gratian, Decretorvm canonicorvm collectanae. ex divite illa scriptorum ecclessiasticorum, summorum Pontificum, conciliorumque oecumenicorum supellectile (Antwerp, 1570).
  • Gratian, Decretum (Basel, 1476).
  • Gratian, Decretum (Basel, 1486).
  • Gratian, Decretum (Lyon, 1482).
  • Gratian, Decretum (Lyon, 1495).
  • Gratian, Decretum (Lyon: Johannes Siber, c. 1497-1500).
  • Gratian, Decretum (Lyon: Mathias Huss, c. 1497).
  • Gratian, Decretum (Lyon: Nicolaus de Benedictis & Jacobinus Suigus, 1497).
  • Gratian, Decretum (Milan, 1483).
  • Gratian, Decretum (Rome, 1476).
  • Gratian, Decretum (Rome, 1479).
  • Gratian, Decretum (Strassburg, 1471).
  • Gratian, Decretum (Strassburg, 1484).
  • Gratian, Decretum (Strassburg, 1490).
  • Gratian, Decretum (Venice, 1483).
  • Gratian, Decretum (Venice, 1493).
  • Gratian, Decretum Aureum Diui Gratiani (Paris, 1517).
  • Gratian, Decretum aureum diui Gratiani in quo est discordantium canonum concordia ac primum de iure diuine et humane institutionis, J. Chappius, ed. (Paris, 1501).
  • Gratian, Decretum aureum divi Gratiani, cuius titulus talis est. Incipit cocordantia discordantium canonum (Rouen, 1519).
  • Gratian, Decretum aureum divi Gratiani, cuius titulus talis est. Incipit concordantia discordantium canonum (Paris, 1522).
  • Gratian, Decretum Aureum Domini Gratiani cum suo apparatu (Paris, 1516).
  • Gratian, Decretum Aureum Gratiani cum suo apparatu, J. Chappuis, ed. (Paris, 1518).
  • Gratian, Decretum Aureum: Domini Gratiani cum suo apparatu, J. Chappuis, ed. (Paris, 1512).
  • Gratian, Decretum de Tortis (Venice: Baptisa de Tortis, 1496).
  • Gratian, Decretum de Tortis (Venice: Baptista de Tortis, 1499).
  • Gratian, Decretum de Tortis (Venice: Baptista de Tortis, 1500).
  • Gratian, Decretum divi Gratiani, totius propemodum iuris canonici compendium, summorumque pontificum decreta atque praeiudicia, una cum variis scribentium glossis & expositionibus (Lyon, c. 1560).
  • Gratian, Decretum divi Gratiani, universi iuris canonici pontificias constitutiones, et canonicas brevi compendio complectens, H. Messaggius, ed. (Venice, 1566).
  • Gratian, Decretum divi Gratiani, universi iuris canonici pontificias constitutiones, et canonicas brevi compendio complectens, H. Messaggius, ed. (Venice, 1567).
  • Gratian, Decretum divi Gratiani, vniversi ivris canonici pontificias constitvtiones, et cnaonicas [sic] brevi compendio complectens (Lyon, 1558).
  • Gratian, Decretum Gratiani (Antwerp, 1572).
  • Gratian, Decretum Gratiani (Paris, 1538).
  • Gratian, Decretum Gratiani (Venice: Baptistam de Tortis, 1504).
  • Gratian, Decretum Gratiani ab innumeris mendis (Lyon, 1533).
  • Gratian, Decretum Gratiani ab innumeris prope mendis, quibus incuria temporum & in glossis & in textu passim scatebat, non sine labore grauissimo repurgatum (Lyon, 1541).
  • Gratian, Decretum Gratiani cum glossis domini Iohannis Theutonici prepositi alberstatensis, et annotationibus Bartholomei Brixiensis, (Basel, 1512).
  • Gratian, Decretum Gratiani cum glossis domini Joannis Theutonici prepositi Alberstatensis; et annotationibus Bartholomei Brixiensis (Venice, 1514).
  • Gratian, Decretum Gratiani cum glossis, ad vetustorum exemplarium fidem nouissime recognitum (Paris, 1542).
  • Gratian, Decretum Gratiani cum multis nouiter additis (Lyon, 1509).
  • Gratian, Decretum Gratiani cum multis noviter additis, J. Chappius, ed. (Lyon, 1511).
  • Gratian, Decretum Gratiani cum suo apparatu (Regitz, 1501).
  • Gratian, Decretum Gratiani emendatum et annotationibus illvstratum vna cum glossis. Gregorii XIII. pont. max. iussu editum ad exemplar Romanum diligenter recognitum (Paris, 1601).
  • Gratian, Decretum Gratiani emendatum et notationibus (Lyon, 1584).
  • Gratian, Decretum gratiani emendatum et notationibus illustratum (Venice, 1605).
  • Gratian, Decretum Gratiani emendatum et notationibus illustratum, una cum glossis, Gregorii XIII. pont. max iussu editum (Rome, 1584).
  • Gratian, Decretum Gratiani emendatum et notationibus illustratum, vnam cum glossis, Gregorio XIII (Turin, 1620).
  • Gratian, Decretum Gratiani emendatum et variis electionibus simul et notationibus illustratum Gregori XIII pont. max. jussu editum, J.H. Böhmer, ed. (Paris, 1891).
  • Gratian, Decretum Gratiani emendatum, et notationibus illustratum, unam cum glosiss, Gregorii XIII Pont. Max. iussu editum ad exemplar Romanum diligenter recognitum (Venice, 1604).
  • Gratian, Decretum Gratiani emendatum, et notationibus illustratum, unam cum glossis, Gregorii XIII. Pont Max. iussu editum ad exemplar Romanum diligenter recognitum (Lyon: 1613).
  • Gratian, Decretum Gratiani emendatvm et notationibvs illvstratvm, vna cum glossis (Venice, 1584).
  • Gratian, Decretum Gratiani emendatvm, et annotationibvs illvstratvm, unam cum glossis (Venice, 1591).
  • Gratian, Decretum Gratiani emendatvm, et annotationibvs illvstratvm, unam cum glossis, Gregorii XIII. pont.max. ivssv editvm ad exemplar romanvm diligenter recognitum (Turin, 1588).
  • Gratian, Decretum Gratiani nouissime post ceteras omnes impressiones (Venice, 1525).
  • Gratian, Decretum Gratiani nouissime post ceteras omnes impressiones, summa adhibita cura impressum, vna cum glossis Joannes Theutonici [&] Bartho. Brixiensis (Venice, 1528).
  • Gratian, Decretum Gratiani seu verius decretorum canonicorum collectanea, ab ipso Gratiano Concordia discordantium canonum inscripta (Paris, 1550).
  • Gratian, Decretum Gratiani vniversi ivris canonici Pontificias constitvtiones, et cnaonicas [sic] brevi compendio complectens (Venice, 1572).
  • Gratian, Decretum Gratiani, cum apparatu Bartholomaei Brixiensis et Margarita seu tabula martiniana, per fratrem Martinum (Paris, 1507).
  • Gratian, Decretum Gratiani, cum glossis (Paris, 1536).
  • Gratian, Decretum Gratiani, emendatum, et notationibus illustratum una cum glossis (London, 1606).
  • Gratian, Decretum Gratiani, S. Brant, ed. (Basel, 1500).
  • Gratian, Decretum partum siue concordia discordantium cum suis apparatibus (Strassburg, 1489).
  • Gratian, Decretum seu verius decretorum canonicorum collectanea, ab ipso auctore Gratiano primum inscripta Concordia discordantium canonum (Paris, 1561).
  • Gratian, Decretum, cum multis noviter additis (Lyon, 1510).
  • Gratian, Decretum, F. Moneliensis, ed. (Venice, 1498).
  • Gratian, Decretum, S. Brant, ed. (Basel, 1493).
  • Gratian, Decretvm divi Gratiani vniversi ivris canonici Pontificias constitvtiones, et canonicas, brevi compendio complectens (Lyon, 1559).
  • Gratian. Decretum divi Gratiani, vniversi ivris canonici pontificias constitutiones & canonicas breui compendio complectens, vnam cum glossis & thematibus prudentum, & doctorum suffragio comprobatis (Lyon, 1554).
  • Gratiani Canones genuini ab apocryphis discreti, corrupti ad emendatiorum codicum fidem exacti, difficiliores commoda interpretatione illustrati opera et studio C. S. Bernardi, C.S. Bernardus, ed. (Venice & Madrid, 1783).
  • Gratiani Canones genuini ab apocryphis discreti, corrupti ad emendatiorum codicum fidem exacti, difficiliores commoda interpretatione illustrati opera et studio C. S. Bernardi, C.S. Bernardus, ed. (Venice, 1777).

Traductions

  • Church, State and Jews in the Middle Ages, R. Chazan, ed. (New York, 1980), 25.
  • Das Corpus Juris Canonici in seinen wichtigsten und anwendbarsten Theilen, ins Deutsche übersetzt und systematisch Zusammengestellt, B. Schilling & C.F.F. Sintenis, eds. (Leipzig, 1834).
  • Eyn kurtzer Ausszug auß dem bebstlichen Rechten der Decret vnd Decretalen in den Artickeln, die vngeuerlich Gottes Wort vnd Euangelio Gemess sein oder zum wenigsten nicht widerstreben, L. Spengler, ed. (Nürnberg, 1530).
  • Gratiani Decretum: La traduction en ancien français du Décret de Gratien, vol. 3, Causae 15-29, L. Löfstedt, ed. (Helsinki, 1992).
  • Het Kerkelijk Boekenverbod, L. Kauling, ed. (Tilburg, 1920).

Etudes

  • J.Brundage, “Intermarriage between Christians and Jews in Medieval Canon Law”, Jewish History 3 (1988), 25-40.
  • G.Dahan, Les intellectuels chrétiens et les juifs au moyen âge (Paris, 1990).
  • J.Gilchrist, “The Perception of Jews in Canon Law in the Period of the First Two Crusades”, Jewish History 3 (1988), 9-24.
  • D.Nirenberg, “Conversion, Sex, and Segregation: Jews and Christians in Medieval Spain”, The American Historical Review 107 (2002), 1065-1093.
  • W.Pakter, Medieval Canon Law and the Jews (Ebelsbach, 1988).

Mots-clés

mariage

Auteur de la notice

Jessie   Sherwood

Collaborateurs de la notice

Laurence   Foschia  :  traduction

Capucine   Nemo-Pekelman  :  traduction

Comment citer cette notice

Notice n°40851, projet RELMIN, «Le statut légal des minorités religieuses dans l'espace euro-méditerranéen (Ve- XVesiècle)»

Edition électronique Telma, IRHT, Institut de Recherche et d'Histoire des Textes - Orléans http://www.cn-telma.fr/relmin/extrait40851/.

^ Haut de page