Eudes, duc de Bourgogne, sur le point de partir à Jérusalem, fait amende honorable et abandonne les mauvaises coutumes qui grevaient les moines de Saint-Bénigne de Dijon.

l.1 In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Sicut ad inchoationem justiciȩ spectat sua quemque peccata penitendo confiteri et fugere, ita etiam ad fraterne dilectionis perfectionem pertinere cognoscitur, ne proximus in peccatum corruat, occasionem
l.2 ei peccandi adimere quȩ duo unius pietatis officia ego Odo dux Burgundiȩ alterum mihi ipsi impendere, alterum ad heredum meorum posteritatem procuravi extendere; ipse quidem, pro peccatorum meorum penitudine iter Hierosolimi-
l.3-tanum aggrediens, heredibus autem meis ad aliquam peccati cautelam presentia scripta relinquens, cum itaque mihi divina inspirasset clementia, ut ob enormitatem meorum scelerum, sepulchrum nostri Salvatoris adirem, quatinus meȩ devotionis obse-
l.4-quium acceptius foret, in conspectu Domini, cum pace omnium et maxime servorum Dei, me debere proficisci non irrationabiliter judicavi. Verum quia erga sanctum Benignum et erga sibi servientes magis tenebar obnoxius, operam dedi, ut cum illorum pace
l.5 et benedictione atque orationum suffragio proficisci potuissem; unde filio meo Hugone quem vice mea in loco honoris mei relinquebam assumpto, adjunctis etiam plurimis ditionis meȩ nobilibus viris, capitulum Divionense ingressus
l.6 sum, et circunsedentibus monachis, adstantibus quoque multis de familia sancti, de injuriis quas eis hactenus irrogaveram justiciam feci, culpam clamavi, et venia petita me absolvi rogavi; et si me reverti contingeret, de cetero emendaturum promisi:
l.7 qua mea satisfactione et promissione fratres accepta, de preteritis data indulgentia me absolverunt, et tam pro itineris prosperitate quam pro pollicitationis meȩ executione, in orationum suarum communionem me susceperunt. Sane quasdam malas con-
l.8-suetudines de quibus adversum me maxime conquerebantur, eis in presenti relaxavi, et eas tantum quas tempore religiosȩ memoriȩ Hugonis ducis fratris mei viguisse constat, mihi meisque posteris retentavi. Sit igitur notum omnibus presentis et futuri
l.9 evi hominibus quia omnes pessimas consuetudines quas Robertus dux avus meus super abbatiam Divionensem imposuit, penitus respuo, et ea reverentia qua prefatus frater Hugo terras et homines sancti tractavit, me deinceps tractaturum promitto.
l.10 Et ut idem posteri mei faciant, volo, opto, precipio, quod si inter homines sancti et homines ducis de ipsis consuetudinibus lis orta fuerit, virorum nobilium ac veratium testimonio sedabitur, ita ut ulterius dux vel homines sui exigere non presumant,
l.11 quicquid tempore supradicti fratris mei virorum nobilium et veratium testimonio constiterit non fuisse exactum. Verum quia plerumque cautius observatur, quod specialiter imperatur, ex ipsis pravis consuetudinibus, quas relaxo, nonnullas huic meȩ descriptioni no-
l.12-minatim precepi inserere, ut ad eas exigendas nullus imposterum audeat aspirare. Illam pravam consuetudinem qua homines ducis solebant per agros discurrere, et homines sancti cum animalibus suis in corvatam vel in carropera ducis violenter adducere
l.13 amodo remitto; et ut tam injusta exactio ulterius non fiat, interdico. Item excursum quem marischalci et armigeri ducis apud Longum vicum intra villam faciebant, ulterius fieri prohibeo. Item si quis ex hominibus sancti terram casamenti sui hominibus
l.14 ducis pignoris loco absque permissu abbatis vel monachorum, tradiderit, talis oppigneratio rata non erit, nec poterit illis obsistere is qui insciis eis terram sancti pro pignore susceperit. Item si homines sancti et homines ducis conubia junxerint, cujus juris fuerit
l.15 pater, ipsius erunt omnes infantes qui ex ea fuerint procreati. Si homo sancti de mercato se intromiserit, homines ducis poterunt in eum facere exactionem consuetudinariȩ cautionis, quamdiu idem ministerium tenuerit; at si a mercato destiterit,
l.16 nichil ulterius ab eo vel ab ejus herede exigetur, nisi ipse vel heres suus de mercato rursum se intromiserit. Si homo sancti aliquam torturam duci vel suis fecerit, non in eum vindicetur, donec querimonia ad monachos perlata sit, nisi forte is de quo
l.17 querimonia sit in mercato inventus publico. Si homo sancti colonus extiterit alicujus terrȩ sancti quȩ duci annuam consuetudinem debet, et eandem terram incolere destiterit, atque permissu monachorum ad aliam terram nichil duci debentem mi-
l.18-graverit, non eum dux vel sui prosequentur, nec ab eo quicquam ulterius exigent, postquam coloniam hoc modo mutaverit. Apud villam Vivarias dictam nulla mihi debentem, quedam injuste usurpaveram, sed super his a domno Jarentone conventus,
l.19 justiciam feci; et direpta restituens, Raynardum vicecomitem Belnensem in testimonium restitutionis ipsius fidejussorem dedi: unde amodo eandem villam ab omni mea meorumque infestatione liberrimam permanere
l.20 censeo; et ut nullus heredum meorum ipsius villȩ habitores aliquo modo inquietare presumat, interdico. Medietatem Divionensis monetȩ, de qua multotiens fraus monachis illata est, ita amodo sancto Benigno concedo, sicut eam
l.21 illi prefatus frater meus Hugo dux noscitur concessisse, ut eadem moneta abque permissu abbatis aut monachorum Divionensium non minuatur, non augmentetur, non alio transferatur; et ut noverint omnes hoc ipsum me fideliter decrevisse, ipsum mo-
l.22-netarium nomine Johannem hanc eandem concessionem in manu monachorum sub sacramento firmare feci. Item de portagio quod ministri portarum mearum a commeantibus exigunt, precipio ut monachi sancti Benigni, et hi qui Divio-
l.23-ni habitant, et hi qui per cellas morantur liberam habeant potestatem vinum ducendi, in proprios usus obedientiarum suarum quantumcumque necesse habuerint, nec ab eis aliquod portagium exigatur. Item homines de Casnedo
l.24 eandem consuetudinem de pedagio habere concedo, quam et aliȩ villȩ sancti Benigni habere noscuntur. Do etiam Deo et sancto Benigno Annelinam filiam Josberti Loripedis quȩ est uxor Humberti de Portu, et ipsam et infantes quos
l.25 genuerit; homines quoque istos qui subter annotati sunt, ab omni mea meorum consuetudine liberos amodo relinquo: Aymonem et Durannum de Quintiniaco, Walonem et Symonem de Canavis, Robertum et Vale-
l.26-tum de Canavis, et Otgerium de Prunido. Ego Odo dux Burgundiȩ, hanc cartam signo et confirmo, et filiis ac fidelibus meis signandam trado: S. Hugonis filii mei. S. Henrici filii mei. S. Walonis canonici. S. Rayne-
l.27-rii de Castellione. S. Hugonis dapiferi. S. Raynardi de Glana. S. Josberti Rufi. S. Walterii conestabuli. S. Walonis de Sarmatia. S. Raynaldi de Granceio. De familia sancti Benigni: Durannus major, Humbertus Blancus,
l.28 Odilardus, Rodulfus et Humbertus filii ejus, et alii multi. Actum Divioni anno dominicȩ Incarnationis millesimo CI, indictione VIIII, epacta XVIII, concurrente I, Phylippo rege regnante, episcopatum Lingonensis ȩcclesiȩ
l.29 tenente domno Roberto presule, Divionensem abbatiam tenente domno JARENTONE abbate.
l.20 [sceau].

CHEVRIER (Georges), CHAUME (Maurice), Chartes et documents de Saint-Bénigne de Dijon, prieurés et dépendances des origines à 1300, t. 1 : VIe-Xe siècle, Dijon, 1986, p.173-177.

CHASSEL (J.-L.), L'essor du sceau, in Bibliothèque de l’Ecole des Chartes, 155 (1997), p. 221-234. , p. 226.