Ludelme, évêque de Toul, donne à la ville de Toul pour les prébendes des chanoines, des biens qui lui appartenaient à Villey, un manse seigneurial avec une église Saint-Martin et toutes les dépendances, et demande la célébration annuelle de l'anniversaire des rois Arnoul et Zwentibold ainsi que du sien propre.

l.1 Cognoscant omnes sanctae Dei aecclesiae fideles tam presentes quamque futuri qualiter ego nomine non merito sed divinȩ miserationis dono Hludehelmus, humilis sanctae Hleuchorum aecclesiȩ
l.2 episcopus, pro aeternȩ remunerationis commertio necnon pro amore domini nostri Jhesu Christi pariter et beatissimae genetricis ejus Mariae et sancti Stephani protomartyris reverentia,res
l.3 propriȩtatis meae quas per firmitatis commutationem a domno seniore meo Zvendeboldo piissimo rege excipere merui, ad optinenda sanctae Mariae almique Stephani patro-
l.4-cinia, contradidi ad urbem predictam videlicet Hleuchorum, in qua ego licet indignus ministerio episcopale fungi videor; quae siquidem res sunt sitȩ in comitatu Tullensi
l.5 sicut in prȩcepto domni regis continetur, omnem propriaetatis meae facultatem in villa Vidiliaco mansum indominicatum cum basilica in honore sancti Martini confessoris dedicata
l.6 et cum aliis mansis ad ipsum indominicatum mansum aspicientibus, cum mancipiis utriusque sexus desuper residentibus vel aspicientibus, terris indominicatis arabilibus et reli-
l.7-quis omnibus cultis et incultis, vineis, pratis, silvis universis, piscationibus, farinariis, aquis aquarumve decursibus, exitibus ac reditibus, mobilibus et immobilibus, atque omnibus
l.8 appendiciis ad jamdictam villam pertinentibus vel aspicientibus, eo scilicet rationis ordine ut fratrum canonichorum stipendiis deputata seu tradita ad eorum usus et utilitatibus seu
l.9 servitiis perpetuo famuletur et ipsi eam absque ullius futuri prȩsulis successoris mei contradictione seu minoratione proprio disponant arbitrio. Annis vero singulis ad lumi-
l.10-naria altaris sanctae Mariae beatique Stephani concinnanda ex censo ejusdem villae solidos X persolvere studeant, necnon post excessum serenissimi regis domni Arnulfi, per cujus
l.11 munificentiam eandem villam adeptus fui ac filii ejus incliti regis domni nostri Zventeboldi annuum memoriam in vigiliis et orationibus perpetuis temporibus in die exitus eorum
l.12 custodiant. Insuper etiam memoriam nominis mei anniversariam post vigiliarum missarumque ac orationum studia communi refectione concelebrent. Ad altare autem
l.13 ubi corpus meum fuerit humatum ebdomadarius Sancti Stephani quicumque fuerit, missam cotidie pro absolutione culparum mearum celebrare non desistat, cum ceteris piis de-
l.14-functorum fidelium orationibus. Omnibus igitur rebus meae proprietatis [superius denominatis] et comprehensis a die presente et deinceps Beatȩ Dei genitricis Mariae et Sancti Stepha-
l.15-ni famulis canonicis videlicet loci ipsius inibi Domino humiliter servientibus [tali ratione dedi], tradidi seu perpetualiter confirmavi [ita ut in posterum] ad alimoniam
l.16 et substantiam vel usus eorum jugiter deserviant. Preterea universis venturis Deo [disponente] pontificibus successoribus meis, vivens ac vitȩ subtractus obnixe deprecor per
l.17 amorem domini nostri Jhesu Christi et per sanctum et terribile nomen ejus seu et per tremendam diem magni adventus ejus ut hujus modicae conscriptionis meȩ traditionem inlibatam conser-
l.18-vent et absque aliqua contradictionis macula seu repetitionis calumnia vel minoratione in perpetuum stabilem permanere sinant. Si quis vero, quod fieri minime credo,
l.19 si ego, quod absit, aut alia quȩcumque persona contra hanc auctoritatis firmitatem venire temptaverit, vel temerario ausu contra dictam sanctamque congregationem aecclesiȩ
l.20 Sanctae Mariȩ almique Stephani canonichorum videlicet aliquid de prelibatis rebus injuste egerit, vel etiam infringere conaverit, a Domino universitatis judice condignam
l.21 retributionem recipiat et conatus illius ad effectum pervenire minime valeat, sed presens traditio et voluntaria confirmatio immobilis in aeternum Christo defendente
l.22 permaneat, stipulatione subnixa. Acta Tullo civitate, in ȩcclesia Sancti Johannis Baptistȩ, publice, VIIII kalendas augusti, anno dominicȩ incarnationis DCCCXCVIII, indicti-
l.23-one I et quarto anno domni Zventeboldi regis, similiter nostrae ordinationis IIII, ut autem hoc stabile consistat, hȩc nostrȩ auctoritatis scripta subtus roborantes anulo eclesiȩ nostrȩ assignari jussimus.
l.24 [SIGNUM] DOMNI LUDELMI TULLENSIS URBIS EPISCOPI. [croix] DROCONIS. [colonne1] Signum Bernefridi primicerii. Signum Folberti sacerdotis. Signum Evrelmi sacerdotis. Signum Ruotlandi diaconi. Signum Haidulfi sacerdotis. Signum Arengaudi sacerdotis. Signum Bertlae sacerdotis. Signum Allonis sacerdotis. Signum item Allonis sacerdotis. Signum Erchemberti sacerdotis. Signum Erchumfridi sacerdotis. [colonne2] Signum Gerberti laici. Signum Blidulfi laici. Signum Mannonis laici. Signum Odelrici laici. Signum Bernardi laici. Signum Ragenerii laici. Signum Vuilleri laici. Signum Megeneri laici. Signum Teutmari laici. Signum Teuderici laici. Signum Ratgeri laici. [colonne3] Signum Ingelberti laici. Signum Dadonis laici. Signum Mauricii laici. Signum Saivardi laici.
l.25 [sceau].
l.26 EGO ANULFUS, INDIGNUS SACERDOS ET AECCLESIAE SANCTI STEPHANI CANCELLARIUS, SCRIPSI ET [ruche_notes_tironiennes].

BENOIT-PICARD (Père), Histoire ecclésiastique et politique de la ville et du diocèse de Toul, Toul, 1707, Pr, p. 60-61.

Chartes originales antérieures à 1121 conservées dans le département de la Meurthe-et-Moselle, Nancy, 1977, (Cahiers du CRAL ; 28), p. 18-20.

SCHOELLEN (André), Les actes des évêques de Toul des origines à 1069, mémoire de maîtrise, Nancy 2, 1985, p. 59-61, n° 3 (fac-similé).

PARISSE (M.), Importance et richesse des chartes épiscopales. Les exemples de Metz et de Toul des origines à 1200, dans A propos des actes d’évêques. Hommages à Lucie Fossier, Nancy, 1991, p. 19-43, p. 36.