Lettre d'Hugues, abbé de Cluny, à Philippe I^er, roi de France, l'exhortant à la pénitence, afin d'éviter le sort de ses voisins, le roi d'Angleterre et l'empereur d'Allemagne, et l'encourageant dans son intention de se retirer à Cluny.

l.1 Domno PHI[LIPPO], Dei gratia regi Francorum, FRATER HU[GO], Cluniensis abbas, cȩlestis regni dignitatem et coronam et gloriam. Sicut vestrȩ sublimitatis
l.2 prudentia recognoscit sponteque fatetur, nullo unquam tempore vel dignitati, vel coronȩ, vel amplitudini vestrȩ contraire conati sumus, nec honorem vestrum, aut gloriam, aut
l.3 majestatem in quoquam minui seu defraudari optavimus, sed ea potius quȩ istis contraria sunt quibusve ista corrumpi possunt, longe a vobis semper fore, fide non ficta et optamus assidue
l.4 et oramus. Et si quid horum videlicet contrariorum ac corrumpentium ex humana vobis temptatione atque infirmitate inhesit, illud Deus amoveat, illo vos purget,
l.5 illo vos ad plenum emundet. Quia vero mansuetudo vestra ex multa qua vos praeditum scimus humilitate ad hoc se non dedignatur inclinare, ut quod restat temporis
l.6 nobiscum se unanimem ac concordere vivere velle fateatur, suamque nobis benivolentiam offerens nostram devote reposcat, id gratulanter amplectimur, et super hoc
l.7 corde benivolo exultamus, dicentes : Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonȩ voluntatis. Et quoniam Deus januam nobis dulcis familiaritatis ad vos de
l.8 se alloquendum aperuit, nunc vobis primum aperimus, quod de vobis non nunc primum cogitare cȩpimus et optare, ut propensiorem affectum et intentionem majorem amodo habeatis
l.9 ad bonum, ad verum dico bonum, ad summum bonum, quod Deus est. O magne amice, recordamini quia me aliquando interrogastis, an aliquis unquam de regibus factus fuerit
l.10 monachus. Respondi, etiam. Sed etsi de nullo alio certi essemus, solius sancti Guntranni Francorum regis exemplum sufficeret, qui relictis saeculi pompis et va-
l.11-nitatibus et illecebris, factus est monachus, imitans illum qui cum dives esset, pauper pro nobis factus est, ut sua nos paupertate ditaret. Igitur si vos regnum delectat
l.12 et potestas et dignitas, imitamini quod auditis, quia sic et vere rex, et vere potens, et verȩ dignitatis compos, et perenniter dives esse poteritis. Moveat
l.13 etiam vos ac perterreat contemporalium vicinorumque vestrorum, Willelmi dico Anglorum regis, et Heinrici imperatoris, lamentabilis casus plangendusque interitus, quorum alter
l.14 unius sagittȩ ictu non in bello sed in bosco sub momento temporis interiit, alter inter multos angores gravesque erumpnas, quas diu sustinuerat, nuper sicut vos
l.15 audisse jam credimus, defecit. Qui quomodo nunc se habeant, quidve sustineant, quis hominum novit ? Propter quod, o rex amicabilis, apprehendite jam ad plenum timo-
l.16-rem Domini, assumite fanum ac tutum consilium animȩ vestrȩ, ne quod Deus avertat, contingat vobis, sicut praefatis regibus contigisse dolemus. Sunt enim casus vitȩ humanȩ innu-
l.17-meri, innumerabilia mortium genera. Et horrendum est incidere in manus Dei viventis. Igitur mutate vitam, corrigite mores, appropinquate Deo per veram pȩni-
l.18-tentiam et conversionem perfectam. Quam videlicet pȩnitentiam vel conversionem nec faciliori, ut credimus, nec certiori via potestis apprehendere, quam quod multum volu-
l.19-mus et optamus, monachica professione. Ecce principes apostolorum, judices imperatorum et regum, et orbis, beatus PETRUS et PAULUS, parati sunt recipere vos in domum suam
l.20 hanc, quam patres nostri asilum pȩnitentium nominaverunt. Et nos parati sumus vos ut regem habere, ut regem tractare, ut regi servire, et pro vobis regi
l.21 regum devotius supplicare, ut vos propter se ex rege monachum, ex monacho in regem per se restituat, non jam in brevissimo atque pauperculo terrȩ angulo
l.22 tempore modico dominantem, sed in amplissima ac felicissima cȩli latitudine secum sine fine REGNANTEM. AMEN.

1