Henri III, empereur, atteste une décision prise en faveur de l'abbaye Saint-Maximin de Trèves contre les empiétements de l'avoué.

l.1 [chrisme] IN NOMINE SANCTAE ET INDIVIDUȨ TRINITATIS, HEINRICUS, DIVINA FAVENTE CLȨMENTIA ROMANORUM IMPERATOR AUGUSTUS. SI AECLESIIS VEL CȨNOBIIS DIVINO CULTUI
l.2 mancipatis alicujus patrocinii vel defensionis solacium adversus insolentiam perfidorum vel malignorum hominum prebuerimus, divinitus nos procul dubio remunerari confidimus. Quapropter fidelium nostrorum tam presentium quam futurorum magnitudo comperiat, qualiter nos ob amorem Dei et per interventum carissimȩ
l.3 contectalis nostrȩ AGNETIS imperatricis augustȩ nostrique filii dilectissimi HEINRICI quarti regis crebram et importunam querimoniam THEODERICI revendi abbatis de cȩnobio sancti MAXIMINI benigne suscepimus de multis scilicet oppressionibus, quas familia Sancti MAXIMINI patitur ab advocatis
l.4 et comitibus eam defendere magis quam dissipare vel affligere debentibus, quȩ non solum antiquis legibus destituta, sed ita potius in servitutem advocatorum est omnimodis redacta, ut non quasi rȩgalis sive regiȩ dotis eadem abbatia, sed ut propria magis eorundem advocatorum esse videatur ancilla. Unde in presen-
l.5-tia nostri aliorumque fidelium nostrorum EBERHARDI Trevirensis, LIUTBALDI Mogontiensis venerabilium archiepiscoporum, ADELBERONIS Metensis, THEODERICI Verdunensis episcoporum necnon EBBONIS Fuldensis, Ruobberti Prumiensis, Odalrici Laureshamensis, Samuhelis Wizinburgensis, Ruobberti Muor-
l.6-bacensis reverendorum abbatum, Godefridi, Gerhardi, Friderici ducum, Gisilberti, Herimanni, Theoderici, Emichonis et Berhdolfi de Struomburg comitum aliorumque fidelium nostrorum duodecim de servientibus qui scaremanni dicuntur et XXIIII ex antiquioribus de familia per sacramentum jurare et confirmare decre-
l.7-vimus, quibus lȩgibus vel juri sub tempore HEINRICI ducis senioris et HEINRICI ducis junioris servientes aut familia illius loci subjaceret, qualiter placita et judicia fierent, ad quem prebendarii, qui ante portam vel circa urbem sunt aut in cellula quȩ Tavena vel Apula dicitur respectum habere deberent,
l.8 ut ipsi et posteri eorum eodem jure eademque lȩge exinde perfruerentur. Confirmatum est itaque eorum sacramento, quia advocati abbatiȩ illius, ubicumque in regno nostro sita sit, non nisi ter in anno et illi qui hunnones dicuntur tercio tantum anno, nisi recens furtum fuerit aut ex parte abbatis vocati fuerint, placitare in
l.9 abbatia non debeant. Quicquid autem in illis tribus placitis advocatorum vel hunnonum clam aut aperte, retro vel ante, in via illuc vel inde eundo aut redeundo quisque reus vadiaverit, arbitrio abbatis vel prepositorum aut villicorum et meliorum, qui in curtibus sunt, secundum culpam et facultatem uniuscujusque hominis disponatur,
l.10 inde duȩ partes abbati, tercia advocatis tribuatur. Si cujus bona vel prȩdia propter aliquam culpam vel querimoniam in placitis abbatis, id est budingun, dominicata vel publicata fuerint, omnia abbatis erunt, nisi bonis eisdem, postquam villici abbatis ea in custodiam susceperint, se quilibet temere intromiserit.
l.11 De bonis autem, quȩ in advocatorum placitis publicata fuerint, duȩ partes abbatis, tercia vero pars in eodem tantum anno rerum aut frugum advocatorum erit, postea vero nihil ad eos pertinet, quid abbas inde disponere velit. Advocati autem servitia in curtibus, in quibus jure dabuntur, cum villicis et scavionibus accipiant
l.12 et non emittant vel vendant, quia ad hoc eis donantur, ut quicquid abbati vel familiȩ adversitatis contigerit, corrigant. Quod si non fecerint et bis vel ter aliquid in agris aut vineis, unde dampnum habet abbas aut familia, eis accusatum aut denunciatum fuerit et non correxerint, servitio eos abbas
l.13 constringat, donec ea, quȩ in prioribus binis aut tribus placitis accusata sunt, ad correctionem perducant. Si quis propter furtum vel latrocinium captus aut justo judicio dijudicatus vel dampnatus fuerit, substantia illius et omnis possessio abbatis erit, advocatis vero de homine quod justum est aut quod sibi
l.14 et aliis coprovincialibus suis melius visum fuerit, agere licebit. Si aliquis ex familia interfectus fuerit, precium illius, id est weregelt, si sine advocato acquiri poterit, totum abbatis erit, si autem per advocatum acquisisitum fuerit, terciam partem advocatus habebit. Servientes vero, qui prebendarii sunt
l.15 et qui fratribus infra claustrum serviunt sive in ipso loco vel in cellulis illuc pertinentibus, id est Apula vel Tavena, quamvis jamdiu destructis, Deo tamen nostroque et dilectissimȩ conjugis nostrȩ AGNETIS imperatricis augustȩ, si vita comes fuerit, auxilio patrocinante construendis et recuperandis,
l.16 sive qui foris vel intus dagescalzi vel pistores, bovarii aut piscatores, coci aut lavatores vel quicumque foris vel intus cotidiano servitio fratribus servituri sunt, nulli advocato neque hunnoni subjaceant, sed tantum abbati suisque prepositis pro quibuscumque culpis suis respondeant vapulentur aut evadant.
l.17 Si villani vel mansionarii debitum censum vel servitium sancto Maximino et abbati volunt denegare, primum per alios judices, deinde in ipso principali loco Treveris, unde vivunt, per illos judices ac ministros, qui scaremanni dicuntur et qui meliores sunt, aecclesiȩ constringantur ; sin autem, per cartam et advocatum,
l.18 ad ultimum vero per manifestum judicium, in quo, si convicti fuerint, omnibus bonis suis ad manus abbatis attractis carebunt et jus, quod abbas eis postea concesserit, habebunt. Servientes vero qui scaremanni dicuntur nulli advocato nisi abbati subjaceant, nulli eorum serviant, nisi beneficia ab eis habeant aut
l.19 abbas pro necessitate et utilitate monasterii cum illis eos alicubi ire precipiat. Advocatus vero GISILBERTUS, qui in presentiarum est, aliique successores ipsius, qui bannum a regia manu suscȩperint, proxima die post festum sancti MAXIMINI super predia et mancipia eorum, qui ministri vel scaremanni dicuntur,
l.20 illa sola die, si celebre festum vel jejunium non fuerit, placitabunt ; sin autem, cum prima pulsata fuerit, placitum intrabunt et usque ad nonam horam illud tenebunt, postea vero nullum ibi diutius stare distringere poterunt, et quicquid ibi placitando acquisierint, duȩ partes abbatis, tercia ipsorum erit.
l.21 Eadem vero die abbas ipsi advocato, quicumque est, servitium dabit, duos scilicet modios panis, friskingos IIIIor, ovinos et amam unam vini ; si amplius habere voluerit, de placito habebit. Si quis ex villanis vel mansionariis, qui circa urbem vel in aliis longe vel prope positis curtibus
l.22 commanent, censum debitum, qui ad usum fratrum cotidianum sive in lignis aut aliis quibuslibet rebus pertinet, neglexerit et statuto die vel tempore non dederit, statim sequenti die villicus abbatis vadimonium de domo ipsius sine advocato tale accipiat, cum quo illud, quod ipse ad servitium debuit
l.23 fratrum, plenissime persolvat, cȩterum vero servitium ejus in eadem curte qua habitat ab eo, prout justum est, exigendo requirat. Nusquam nisi inter se nubant aut uxorem ex familia Sancti PETRI accipiant, ita tamen ut alteri aeclesiȩ altera dampnum non inferat, set per successionem filiorum aut filiarum quod suum est
l.24 utraque aecclesia retineat. Si homo in hominem verbis aut factis deliquerit, nec abbas nec advocatus in rationem id ponere debet, nisi presens sit aliquis, qui eum accuset, aut res talis sit et inter se clam aut aperte pacificati inde fuerint, ibi culpa paret. Omnes aecclesiȩ et salicȩ decimationes tam in agris quam in vineis sive in silvis ubicumque in predio Sancti Maximini jacentibus tam in Kilivualde
l.25 quam in silva circa curtem Steinsiela vel castrum Liuzelenburc aut in Hart vel Waber juxta Talevanc adjacente ad susceptionem hospitum et pauperum debent pertinere ; in suis vero silvis, quas adhuc abbas
l.26 aut fratres habere videntur, quicquid sibi utile videbitur, exceptis feris bannitis, decet eos libere disponere. Addimus etiam nos et nostra imperiali auctoritate firmissime interdicimus, ut nullus advocatorum aliquod placitum preter tria jure debita in abbatia habeat, nullus illorum hospitia vel servitia in curtibus abbatis aut fratrum
l.27 sive a rusticis violenter exigat, nullus eorum per inscisiones aut petitiones homines gravare aut vi pecora illorum aut paraveredos tollere presumat, quia sex milia septingentos quinquaginta et amplius mansos de bonis Sancti Maximini, unde abbas in militiam ire et nostrȩ contectali vel nobis in secundo semper anno
l.28 servire debuit, ad hoc idem advocati ex nostra parte habent in beneficium, ut cȩtera, quȩ fratribus remanserant, absque omni advocatorum molestia quiete possideant. Harum omnium rerum testem cartam hanc inde conscribi et sigilli nostri impressione jussimus insigniri.
l.29 SIGNUM DOMNI HEINRICI TERTII REGIS INVICTISSIMI [monogramme] ROMANORUM IMPERATORIS AUGUSTI (MPR).
l.30 VUINITHERIUS CANCELLARIUS VICE LIUTBOLDI ARCHICANCELLARII ET ARCHICAPELLANI RECOGNOVI [sceau].
l.31 Data pridie kalendas julii anno dominicȩ incarnationis millesimo LVIo, indictione VIIII, anno autem domni Heinrici tercii regis secundi imperatoris ordinationis XXVIIIo, regni vero XVIIIo, imperii Xo. Actum TREVERIS. In Domino, fȩliciter. Amen.

2