Hugues, évêque de Nevers, restaure l'abbaye Saint-Étienne de Nevers. Le comte Guillaume donne différents biens à l'abbaye restaurée.

l.1 [croix] IN NOMINE SANCTE ET INDIVIDUE TRINITATIS, PATRIS ET FILII ET SPIRITUS SANCTI. Ad noticiam posterorum notis memoriae litteris adsignamus, qualiter olim quoddam oratorium, in honore Nativitatis filii Dei salvatoris
l.2 nostri Jhesu Christi et beatȩ MARIAE semper virginis matris ejus, necnon et beati STEPHANI prothomartyris Christi, ac beati Johannis evangelistȩ dilecti Domini et sanctorum Innocentum dedicatum, quorumdam nefaria impiaetate percussum et adni-
l.3-chilatum, statum maximae dignitatis amiserit, non reminiscentium illius Davitici psalmi: Deus meus, pone illos ut rotam et sicut stipulam ante fatiem venti qui dixerunt: hereditate possideamus sanctuarium Dei, et cetera.
l.4 Qui minus spiritaliter et nimis carnaliter sapientes, res aecclesiae scilicet sacrifitium in sacrilegium retorserunt ad laicorum usum, quibus quia plurimum lacrimȩ debemus quam culpȩ, minus suae crudelitati dabimus
l.5 proloquium; vir namque beatȩ vitae COLUMBANUS, abbas, de talento a Domino sibi credito, ne sine lucro redderet semper sollicitus premeditabatur duplicare in usura fidei quod se redditurum non ignorabat austero
l.6 judici, unde ne torporis ignavia dampnaretur a Domino, se ipsum spiritale templum divinȩ fecit gratiae et per multarum terrarum spatia quam plurima Deo aedificavit templa. Quorum unum, hoc de quo prelibavimus
l.7 legimus illum fundasse in suburbio Nivernis civitatis, in quo unicuique suprascriptae venerationi suum singulare ac marmoreum altare consecravit, sicuti adhuc presens dies indicat nobis; decoravit quidem
l.8 ipsam aecclȩsiam honestate parietum, et conpositione marmorearum piramidum, quod et vetustate consumitur et residuum igne comburitur, thesaurizavit vero illic auri et argenti et lapidis pretiosi
l.9 ac diversi ornamenti copiam, quod sacrilegȩ manus in infernum deportaverunt, et quȩ diversarum gazarum supplebatur copia, ecce ligni et lapidis premitur indigentia; adgregavit ergo inibi beatus COLUMBANUS
l.10 sanctarum monialium collegium, quȩ regulȩ subjacerent et contemplativȩ vitae desudarent. Illis autem obeuntibus et ceteris earum subsequacibus, per multorum annorum curricula ad tantam inopiam reversus est locus,
l.11 ut qui plurimorum benefitiorum stipendiis ditatus fuerat et a multis ibi Deo servientibus, totius corporis penuriam abigebat, nunc solius hominis vitae necessaria procul abnegat; quamvis enim auctentica dicat
l.12 scriptura: Qui altari deservit cum eo participet, tamen nemo ei participat quod nichil habet; istud namque altare, peccatis nostris exigentibus, adeo spiritali adnichilatur obsequio, et terraeno privatur benefitio
l.13 ut non sit qui sibi serviat vel si esset qui ejus servituti vacaret, profecto unde viveret non haberet nisi aliunde quȩreret. Qua de re EGO HUGO, gratia Dei Nivernensis episcopus, intimo dolore cordis
l.14 tactus et mentis conpassione conpunctus, lacrimabili voce querimoniam hujus loci ante oculos Dei sepius fudi et obnixe deprecatus fui, ut statum hujus sanctae aecclesiae mihi commissae idem dominus Deus ad honorem suȩ laudis
l.15 relevando revocaret, quoniam mei offitii est jus aecclaesiasticum procurare, et quod bene constitutum est ne proruat providere, et quod dissipatum depravatur in melius redintegrare. Cum vero in hac orationis frequentia
l.16 meus incessanter animus perseveraret, venit quidam clericus, nomine Hugo, nepos meus, nostraeque aecclesiae decanus, qui medietatem hujus olim abbatiȩ, nunc jam nec abbatiȩ nec pene aeclesiae, habebat a fratribus meis
l.17 qui eam tenebant a comite domno videlicet Wilelmo in benefitio, dicens se invenisse, secundum fragilitatem seculi, boni testimonii clericos qui irriguum inferius, quod est timor inferni gehenȩ et irriguum superius, quod est amor Dei,
l.18 secundum suam possibilitatem in hac basilica libenter procurassent. Unde cum de consolatione aecclesiae quod volebam audirem, DOMNUM Wilelmum comitem regali genere natum et magnificum virum, qui hujus loci altaria
l.19 ex episcopali dignitate tenebat, et fratres meos, Hugonem vicecomitem atque Leonem, more episcopali exorando monui et monendo deprecatus fui, ut in hac fabrica piaetatis manum mitterent, et in restauratione
l.20 corporis aecclesiae corpus peccati pro certo destruerent, qui ut sapientes meȩ saluberrimȩ exortationi bono animo adquieverunt et auxiliante Deo, ut in unum omnium nostrum convenit sententia, canonicum
l.21 ordinem in hac aecclesia esse semperque fore decrevimus, his vero fratribus, quos hic in Dei nomine et canonico ordine congregamus, beati Silvestri papȩ Romani regulam tenentibus, hanc pauperrimam aecclesiam ab omni
l.22 servitutis nodo solutam, pro Dei amore concedimus; indignum enim valde judicamus, ut quȩ est sponsa Dei et mater nostra nobis ad serviendum sit subjecta. Quapropter, et ut melius et securius aedificent, et in ea
l.23 laborando desudent et de suis propriaetatibus eam honorando amplificent, illis et omnibus posteris eorum hanc cartam perpetualiter firmamus, et adstipulando in infinitum firmissime corroboramus.
l.24 Nos ergo auctoritate divina solidati, quȩ vendentes et ementes flagellando de templo ejecit, omnino prohibemus et excommunicamus ne prebenda hujus loci vel aliquid aecclȩsiastice dignitatis alicui vendatur,
l.25 seu ab aliquo ematur, neque Symon Magus hic lucrandȩ cupiditatis evacuet sacculum nec Judas traditor Domini mercator pessimus denuo vendat Christum, sed procul omnino exclusa totius pecuniae nequitia,
l.26 frater probabilis vitae a cȩteris eligatur et inmunis illis jungatur. Et qui in hac congregatione voluerit esse major, secundum Dei preceptum, sit illorum servus et ministrator; ipsi vero fratres ex se ipsis
l.27 cum deprecatione Dei priorem eligant, qui illis presit canonice verbo et opere, et totius mentis intentione, in Dei nomine vehementer prohibemus, ut neminem huic congregationi adjungat, nisi illum
l.28 quem caeteri fratres idoneum ȩstimatum presentaverint; frater quoque adjungendus veluti in proximo moriturus, qualiscumque sit dives seu pauper, sapienter diffiniendo sua dividat, et deinceps memor
l.29 Ananiae et Saphyrȩ, qui non ex alieno sed ex suo perierunt, propriaetatem non habeat. Igitur ego Wilelmus comes, memor Salomonis dicentis: Divitiae viri redemptio ejus, pro salute animȩ meae
l.30 et omnium parentum ac fidelium meorum, reddo ac concedo omnipotenti Deo et sanctae MARIAE adque beato Stephano caeterisque sanctis ibi veneratis et canonicis ibidem servientibus ac servituris, per laudationem
l.31 domni Hugonis episcopi et domni Gosfridi, Autisioderensis presulis, necnon matris meae et uxoris meae et filii mei Raginaldi et caeterorum filiorum meorum Wilelmi atque Rotberti et filiarum mearum et Hugonis
l.32 vicecomitis et fratrum ejus Leonis et Raginaldi, quibus hoc benefitium ex me descendebat, hospitalitates hominum et equorum et justitiam omnium hominum ibi manentium omnemque consuetudinem
l.33 hujus abbatiae, quam ibi habebam, omnes quoque terras tam adquisitas quam adquirendas, quascumque ad suum communȩ proficuum revocare poterunt, reddo et dono et laudo et omnibus fidelibus meis
l.34 laudare fatio. Et ut haec carta firma stabilisque et inconvulsa permaneat, manibus et nominibus nostris eam firmamus.
l.35 Actum est civitate Niverni, III nonas martis, indictione XV, anno ab incarnatione Domini millesimo sexagesimo tertio, regnante Philippo rege annos III,
l.36 regimen sanctae Romane aecclesiȩ gubernante Alexandro papa annos II. [colonne1] Signum domni Richerii Senonensis archiepiscopi. Signum domni Hugonis Nivernensis episcopi. Signum domni Gosfridi Autissioderensis episcopi. [colonne2] Signum Hugonis decani. Signum Malguini archidiaconi. Signum Gosfridi thesaurarii. Signum Odonis cantoris. Signum Gosberti editui. Signum Ragenardi abbatis. Signum Rannulfi presbiteri. Signum Odonis presbiteri. Signum Rodulfi presbiteri. Signum Galdini diaconi. Signum Rodulfi diaconi. Signum Landrici diaconi. Signum Rocleni subdiaconi. Signum Agmardi subdiaconi. Signum Hervei subdiaconi. Signum Falconis subdiaconi. [colonne3] Signum Guilelmi comitis. Signum Ragenaldi filii ejus. Signum Guilelmi filii ejus. Signum Rotberti filii ejus. Signum Hugonis vicecomitis. Signum Leonis fratris sui. Signum Ragenaldi fratris eorum. Signum Frotmundi militis. Signum Rotberti militis. Signum Ragenaldi militis. Signum Landrici militis. Signum Falconis militis. Signum Gosberti militis. Signum Eldradi militis. Signum Bernardi militis. Signum Ragemundi prepositi.
l.37 Odo cancellarius scripsit mense martio. [monogramme] Ad laudem sanctȩ firmatur carta Mariȩ.