< Notice 116>

Bréviaire à l’usage de Paris, adapté à celui de Quimper


Identification

Référence : Paris , Bibliothèque nationale de France , ms. latin 1294 .

Usage : Paris

Usage : Quimper

Datation : 1472

Post : 1471

Ante : 1473

Description

Codicologie

Parchemin, 420 f.

Relevé

  • Cf. catalogue de Leroquais.

Edition

F. 14v : Incipit ordinacio de festis sanctorum.

  • Et primo notandum est quod in omni duplici et semiduplici, in primis vesperis dicitur R. Omni vero die a cujus festi sancti vel sancte iii lectionum dicitur in matutinis super ix psalmos prima antiphona proxima nocturni ad festum pertinentis, versiculus vero et responsorium ad diem

F. 381 : Office de saint François. De sancto Francisco.

  • [Invitatorium] ‘Regi, que fecit opera, | Christo confiteantur, | cujus in sancto vulnera | Francisco renovantur.’
  • Ps. ‘Venite’.
  • Ymn. ‘Jhesu redemptor’
  • In primo nocturno.
  • Ant. ‘Hic vir in vanitatibus | nutritus indecenter, | plus suis nutritoribus | se gessit insolenter.’
  • Ps. ‘Beatus vir’.
  • Ant. ‘Excelsi dextre gratia | mirifice mutatus, | dat lapsis spem de venia | cum Christo jam beatus.’
  • Ps. ‘Quare fremuerunt’
  • Ant. ‘Mansuescit sed non penitus | in primis per langores, | qui, captis armis celitus, | ad plenum mutat mores.’
  • Ps. ‘Domine, quid’.
  • V. ‘Justum dedit’.
  • Lectio prima ‘Postquam beatus Franciscus immanitatem paterne persecucionem [sic] evaserat, accidit die quadam ut ipse legis nove zelator in quodam nemore seminudus incederet, et sic Domino laudes decantaret, subito latrones incederet, quibus ferali modo quisnam querentibus, nil trepidans respondit. ’
  • R. ‘Franciscus in publicum | cessat negociari, | in agrum mox secedit meditari ; | inventum euvangelicum | thesaurum vult mercari.’ V. ‘Deum, quid agat, unicum | consultans, audit celicum | insigne sibi dari. Inventum.’
  • Lectio secunda ‘Preco sum magni Regis. Quid ad vos ? At illi indignantes servum Dei in foveam nivibus mlenam post verbera projecerunt, et futuro dominici gregis pastori taliter insultando dixerunt : Jace, rustice preco Dei ! Ipse vero, recedentibus illis nephariis, de fovea letus exiliit et omnium Creatori laudes alacriori voce personavit.’
  • Responsorium ‘In Dei fervens opere, | statim ut sua vendidit, | pauperibus impendere | pecuniam intendit, | que gravi suo pondere | cor liberum effundit.’ V. ‘Quam, formidante paupere, | presbytero recipere | abjectam vilipendit. Que gravi. ’
  • Lectio tertia ‘Tandem, qui preciosis consueverat uti indumentis, in sola vili camisa venit ad quodam cenobium monachorum, nimirum nec agnitus nec reputatum, victus penuria viliter in coquina permissus est ; donec, viso quod nuditatem ejus miseracionis nemo respiceret, post plures dies sola neccessitate abiret.’
  • [Responsorium] ‘Cum pater hunc persequitur, | latens dat locum ire ; | constanter [f. 381v] post aggreditur | in publicum prodire : | squalenti vultu cernitur, | putatur insanire.’ V. ‘Luxo, saxis impeditur, | sed patiens vir nititur | ut mutus pertransire. Squalenti. Gloria. Squalenti.’ Gloria. Squalenti.’
  • In secundo nocturno.
  • Ant. ‘Pertractum domi verberat | plus cunctis furens pater, | objurgans vincit, incarcerat ; | quem furtim solvit mater.’
  • Ps.‘Cum invocarem’.
  • Ant. ‘Jam liber, patris furie | non cedit effrenati, | clamans se voluntarie | pro Christo mala pati.’
  • Ps. ‘Verba’.
  • Ant. ‘Ductus ad loci presulem, | sua patri resignat ; | nudusque manens exulem | in mundo se designat.’
  • Ps. ‘Domine, Dominus noster’.
  • V. ‘Amavit eum Dominus’.
  • Lectio quarta ‘Postea cum sanctitatis ejus fama circumquaque celebratur, prior loci ob curam tanti viri neglectam graviter compunctus, usque ad illum dolens pervenit et humiliter ab eo pro se suisque veniam postulavit.’
  • R. ‘Dum seminudo corpore | laudes decantat gallice | zelator nove legis, | latronibus in nemore | respondet sic prophetice : | preco sum magni Regis.’ V. ‘Audit, in nivis frigore | projectus : jace rustice ! | futurus pastor gregis. Respondet.’ [f. 639v]
  • [Lectio] quinta ‘Progressus igitur a monasterio supradicto, pauperculus Jhesu Christi, veniensque in civitatem cui nomen Eugubium, illic quemdam suum noverat amicum prestinum requisivit qui ob veterem amicitiam tunicula nuditatem illius obtexit.’
  • R. ‘Amicum querit pristinum | qui spretum in cenobio | tunicula contexit ; | contemptu gaudens hominum, | leprosis fit obsequio, | quos antea despexit.’ V. ‘Sub typo trium ordinum | tres, nutu Dei primo, | ecclesias erexit. Leprosis fit.’
  • Lectio sexta ‘Postea humilis sui contemptor et jam se ab hominibus contempnens, ad leprosos se transtulit.Quibus devotissime serviens et eorum humiliter ulcera lavit, saniemque detegere non abhorruit. Antea tamen hujusmodi homines in tantum despexerat quod, non solum illos e vicino, sed eorum domos e longinquo prospiciens, nares obturare consueverat.’
  • R. ‘Audit in euvangelio | que Christus suis loquitur | ad predicandum missis ; | hoc, inquit, est quod cupio. | Letanter hiis innititur | memorie commissas [sic].’ V. ‘Non utens virga, calcio, | nec pera, fune cingitur, | dupplicibus dimissis. Letanter. Gloria. Letanter’
  • In tertio nocturno.
  • Ant. ‘Cor verbis nove gratie | sollicitus apponit, | verbumque penitentie | simpliciter proponit.’
  • Ps. ‘Domine, quis’.
  • Ant. ‘Pacem, salutem nunciat | spiritus in virtute, | vereque paci sociat | longinquos a salute.’
  • Ps. ‘Domine, in virtute’ [f. 382].
  • Ant. ‘Ut novis sancti meritis | remuneratus hiis, | nova tradit monita, | viam simplicitatis.’
  • Ps. ‘Domini est terra’.
  • V. ‘Ora pro nobis’.
  • Lectio septima ‘At ubi illum sua Dominus gratia visitavit, adhuc seculari habitu constitutus quidam fatuito occurrit ei. Quo et si solito more horreret aspecto, vim tamen sibimet faciens, vincit seipsum, et constanter accedens osculatum est illum. Ex hoc itaque ad sui contemptum ferventius inardescens bella sibi ipsi continua cepit ingerere ; donec desuper eti daretur perfecta[m] de se victoriam optinere.’
  • R. ‘De paupertatis horreo | sanctus Franciscus satiat | turbam Christi famelicam, | in via ne defficiat ; | iter pandit ad gloriam | et vite viam ampliat.’ V. ‘Pro pauperibus | regnat dives in patria, | reges sibi substituens, | quos hic vitat [sic] inopia. Iter.’
  • Lectio octava ‘Fecit igitur, sicut ipse postmodum testatus est, misericordiam cum leprosis, quos etiam videre non poterat cum adhuc viveret in peccatis. Alios vero pauperes et afflictos, cum adhuc seculo esset, deditus pio semper compassionis affectu respexit et libentissime se pro Deo petentibus misericordie manum porrexit.’
  • R. ‘Sex fratrum pater septimus, | absortus luce celitus, | futura contemplatur. | Inter minores minimus, | quis parvi gregis exitus | preclare speculatur.’ V. ‘Quadrans quorum novissimus | culparum fidei penitus | dimitti revelatur. Quis.’
  • Lectio nona ‘Exprobans autem propter morem quadam vite pauperi se pro Deo roganti mox super hoc compunctus gravissime doluit, et nimis arbitabatur indignum denegare quicquam pro tanti Regis nomine postulatum.’
  • R. ‘Euntes, inquit, in eum | qui nutriet vos Dominum | jactate cogitatum. | Fratribus erroneum | perducit et interminum | callem cupiditatum.’ V. ‘Sic curis cor extraneum | non providet in crastinum | in zonis es ligatum. Perducit. Gloria. Perducit.’
  • Ps. ‘Te Deum’.
  • V. ‘Justus germinabit’.

Historique

Non renseigné.

Bibliographie

Leroquais (Victor), Les bréviaires manuscrits des bibliothèques publiques de France, Paris, 1934, t. III, p. 140-141.

Auteur de la notice

Notice rédigée le 2009-07-17 par Jean-Baptiste Lebigue (CNRS-IRHT).

Comment citer cette notice

Lebigue , Jean-Baptiste . " Bréviaire à l’usage de Paris, adapté à celui de Quimper ( Paris , Bibliothèque nationale de France , ms. latin 1294 )", dans , Jean-Baptiste   Lebigue , Benjamin   Suc , éds, Orléans : Institut de recherche et d’histoire des textes , 2006-2009 . (Ædilis, Publications scientifiques, 7). [en ligne :] http://www.cn-telma.fr/liturgie/notice 116 / .