IRHT

Enquêtes menées sous les derniers capétiens

> Echange entre le procureur du comte de Rodez et le sénéchal de Rouergue. 1315.

Bibliothèque nationale de France, Doat 181, fol. 7

Enquête

[1]

Noverint universi quod anno Domini millesimo trecentesimo decimo quinto, die decima sexta julii, existens apud Cassaneas Regales, coram1 nobili viro d. P. de Ferrariis2, miles, senescallus Ruthene (sic), magister Guiraudus Fabri, procurator d. comitis Ruthene, fecit requestas eidem d. senescallo que sequuntur :

Supplicant et requirunt ..... d. comitem Ruthene (sic), nobilem virum Arnalricum de Narbona qui captus detinetur rela-[7 vo]-xari cum idoneis cautionibus quas prestare se offerunt ne impediatur ulterius in progressu viatgii inchoati cum armis in servicio d.n. Francie regis Flandrensis exercitus,

Item hoc idem supplicant et offerunt de magistro P. de Bessolis, consiliario et officiario dicti d. comitis, cum sine causa justa detineatur arrestatus Ruthene ubi sit inquisitio de qua agitur, ut sic possit sibi et d. suo consilium impertiri.

Item hoc idem supplicant de Berengario de Monte Rosario, bajulo burgi Ruthene, et Aimerico Berengario et de Gebilino del Canebo, domicellis, qui sunt procuratores in dicto exercitu et de consulibus dicti burgi et aliis burgensibus ipsius burgi, qui absque causa rationabili detinentur et dato quod essent quod non fantentur in culpa quod non [fol. 8] ceperunt illos qui deliquisse dicuntur, emenda esset peccuniaria cum iu l. cor. de sic. et etiam lata culpa non equiparatur dolo, neque quid de ea puniatur in corpore nec in membris. Et predictis respondetur per dictum d. senescallum quod inquiretur primitus cum eisdem et inquisito cum ipsis si sint in casu recredentie recredentur prout fuerit rationis.

Item supplicant sibi relaxari bona d. comitis burgi et jurisdictionem ac exercitium3 propter hec capta in utroque jure cautum sit quod pendente accusatione sit magnum crimen, bona i[l]lius qui se defendere vult non sunt capienda neque saysienda nisi esset contumax in se defendendo, vel nisi mobilia de quorum dilapidatione timeretur, et de fuga persone ut codice de jure fi lege prohibitum, et lege defentionis facultas cum similibus potissime in quo dato quod d. Armaniaci sibi imposita fecisset vel fieri mandasset filius, cujus est terra non puniretur in persona nec [8 vo] in locis jure divino nec humano juxta illud, ne filius pro patre et juxta illud filius non portabit iniquitatem presertim ubi filius est talis etatis, prout est in casu de quo agitur, in quo delictum non potest cadere specialiter ex consensu. Et respondetur quod idem d. senescallus deliberari vult plenius super hoc cum excessus de quibus idem d. comes et ejus gentes perventi sunt seu delati, sint gravissimi, et quod prout comissarius dicte inqueste seu informationis que fit super dictis excessibus referunt dictus d. comes contumax est non veniendo citatus ligitime [sic] per eosdem.

Item supplicant interdictum prolatum in burgo et comitatu predictis per vicarium revocari et ad hoc ipsos justis remediis compelli vel saltem quod claudatur manus regia in inquisitione predicto, nisi velint interdictum hujusmodi revocari cum tale sit statutum regium, et sic fuit inter d. [fol. 9] episcopum Petragoricensem et d. Gaufridum de Ponte, causa cognita, pariter judicatum, et etiam compulsus episcopus ad satisfaciendum de damno propter interdictum dato, que sententia lata per principem facit jus commune in similibus.

Et respondetur quod idem d. senescallus paratus est de his loqui cum vicariis, licet alias locutus fuerit, sed sibi non responderunt ad plenum et audita eorum respontione offert se paratum facere super contentis in dicta requesta quidquid cum justicia facere poterit et debebit deliberato cum gentibus d. regis.

Item supplicant sibi provideri de bonis notariis et aliquo consiliario in talibus experto, qui eis assistat vel quod notus sit jurisperitus ne possit in inquesta firmus fieri vel falsi4 seu subornati testes produci vel secreta cause partibus revelari cum causa magna sit et periculosa tam ex prepositorum qualitate quam ex personarum conditione et magne cause personas magnas, discretas et [9 vo] fideles requirant.

Respondetur quod idem d. senescallus vult et intendit inquestam super dictis excessibus faciendam committere personis sufficientibus idoneis et fidelibus et providere quantum poterit ne in dicta inquesta fraus vel dolus interveniat et ne falsi5 seu subornati testes producantur prout jura volunt, revelentur in quantum poterit evitari et remedia juris curam et diligenciam in quantum poterit adhibere.

Item supplicant injungi comissariis ne in inquirendo sequantur informationem cum facta sit ad suggestionem adversariorum et cum testibus per eos ministratis, et, ut credimus, subornatis, et per notarios simplices et absque interrogatoriis per partem nostram tradendis, et si inquirentes eam sequerentur vel dicerent vistu (sic ?) stare depositis vel testes dicerent : nolo quoque depositis aliquid immutare, ista esset spes potius suggerentis quam inquirentis et tota vis inquisitionis ex tali [fol. 10] simplici informatione facta ut supra per notarios insufficientes ad talia et sine interrogatoriis et cum illis quod produxerunt adversarii penderet, quod esset periculosum valde domino et imperiosum, et sic diligenter cavendum.

Respondetur quod idem et senescallus paratus est eisdem comissariis injungere ut dictam inquestam bene et legaliter ac fideliter faciant ac procedant in eo prout de jure et consuetudine faciendum et procedendum existat taliter quod illis contra quos fiet inquesta in justicia fiat nec in aliquo contra jus agraventur.

Item significant quod d. comes Armaniaci recessit versus Flandrensem exercitum et ad festum Coronationis d.n. regis ab eodem super his specialiter vocatus, ipsoque ex dictis causis absente, fuit per comissarios vestros citatus, et, non obstantibus excusationibus predictis, ejus nomine propositis, positus in defectu, quarum supplicant [10 vo] defectum hujusmodi revocari et contra ipsum ulterius non procedi, ejusque negotia in statu in quo erant tempore vocationis hujusmodi tenere presentium cum dicta absentium causa rei publice sit evidens et notoria et in pluribus procurator ipsius offert et se paratum eam asserere esse veram proprio juramento vel fidem facere de eadem.

Respondetur quod eidem d. d. senescall.6 non constat de absentia et vocatione dicti d. comitis et idem d. comes antequam recederet fuit citatione preventus, sic quod potuit coram dicto comissario comparere, prout ipso comissario retulerunt quod d. senescallus quarum non intendit idem d. senescallus supercedere ad presens in inquesta, cum dilatio seu sufferentia talis posset esse damnosa et periculosa d.n. regi, cum autem idem d. comes qui iterato citatus est, comparebit coram ipso d. senescallo, seu ejus comissario, si jus-[fol. 11]-tas excusationes pretendat, et facta fide coram eis de absentia dicti comitis, et quod per d. regem fuerit vocatus, fiet sibi super eis justicie complementum.

Item supplicant informationem factam contra eum et suos refici, cum illegitime facta fuerit, et solum de et super his que possent facere contra dictum d. comissarium et alios contentos et nominatos in perventione contra eos facta, omissis his, que ad eorum defentionem faciunt et de his offert se paratum statim facere promtam fidem.

Respondetur quod idem d. senescallus inspiciet seu inspici faciet diligenter per personas peritas et idoneas informationem factam, et si dicta informatio in totum vel in parte refectione vel correctione indigeat, paratus est idem d. senescallus dictam informationem reficere, corrigere vel emendare prout fuerit rationis, et inspicere seu inspici facere diligenter depositiones testium an [11 vo] bene et legaliter fuerunt scripte et fidem promtam recipere que offertur in dicta inquesta.

Item supplicant garnisiones appositas in bonis perventorum quorum aliqui capti sunt, et bona per servientes de eorum hospitiis asportata eis reddi et ne fiat ulterius, pendente informatione hujusmodi, inhibere.

Respondetur quod idem d. senescallus seu ejus comissarius nullas garnisiones apposuerunt in bonis dictorum perventorum per servientes vel notarios et si que reperirentur posite, illas removet et remittit quoad presens, et si que de bonis dictorum perventorum per servientes vel notarios fuerint asportata, paratus est ipsos compellere ad restituendum, facta declaratione asportatorum et nominum servientum vel notariorum, et inhibere ne talia de cetero fiant, nisi quathenus propter fugam forcitam vel contumaciam perventorum justicia [fol. 12] suaderet, sed quod dicta bona perventorum tenebuntur capta ad manum d. regis sine expensis donec de eis [quod] justum fuerit, ordinetur.

In quorum fidem et testimonium nos dictus senescallus nostrum his presentibus sigillum apponi fecimus et appendi.

17 déc. 1666, vidimee et colationnee sur une copie originale ..... au tresor des archifs du roy en la ville de Rodés.

Notes

1 ms. : cortui

2 ms. : Ferrarier

3 ms. : --tum

4 ms. : filii

5 ms. : filii

6 ms. : --us

Comment citer cette notice

Elisabeth Lalou, Xavier Hélary. "Echange entre le procureur du comte de Rodez et le sénéchal de Rouergue. 1315. (Bibliothèque nationale de France, Doat 181, fol. 7)", dans Enquêtes menées sous les derniers capétiens, Elisabeth Lalou, Christophe Jacobs, éds, Paris : Centre de ressources numériques TELMA, 2007. (Ædilis, Publications scientifiques, 4). [En ligne] http://www.cn-telma.fr/enquetes/enquete155/ .

Mentions légales | Colophon | Contacts | Haut de page