Philippus Dei gratia rex Francorum magistro Bardino, procuratori nostro in senescallia Petragoricensi, et Guillelmo de Gordonio, monetario nostro, ac Hugoni de Vidalhaco, burgensi Figiaci, salutem. Ex parte dilectorum et fidelium nostrorum episcopi Caturcensis et comitis Ruthene nobis extitit intimatum quod non nulli campsores et monetarii ac persone alie in diversis partibus regni nostri monetas ipsorum episcopi et comitis in suo cursu et de legitimo pondere existentes trabutaverunt et bilionaverunt ac pro bilione vendiderunt [146 v^o] et emerunt et reffuderunt easdem, multasque et diversas fraudes et conspirationes et deteriorationem et vilificationem monetarum ipsarum fecerint et commiserint et adhuc faciunt et committunt etiam contra mandatum nostrum et ordinationem per nostros monetarios de dictis monetis et cursu earum factam qui nonnulli campsores et alii dicuntur inobedientes fuisse, ex quibus tam nobis quam dictis episcopo et comiti et terre in qua ipse monete cursum habent dampna quam plurima et gravia, ut dicitur, provenerunt. Quocirca vobis mandamus quathenus vocat gentibus dictorum episcopi et comitis, aliisque evocandis inquiratis super premissis diligenter veritatem, et illos quos inveneritis dicte ordinationi inhobedientes fuisse, aut contra eam aliquid presumpsisse, vel alias in premissis seu aliis circa dictas monetas deliquisse nonobstante, si monetarii fuerint eis sit concessum quod nisi per prepositos monetarum, exceptis certis casibus [fol. 147] justiciam non possint in quibuscumque balliviis vel senescalliis regni nostri morentur, prout justum fuerit juxta qualitatem delicti et ordinationem predictam viriliter puniatis ac nobis et prefatis episcopo et comiti aliisque super hiis dampna passis premissa faciatis rationabiliter emendari.

Damus autem tenore presentium in mandatis universis et singulis senescallis et ballivis aliisque justiciariis et subditis nostris quorum interest ut in premissis et aliis dictas monetas et cursumcearum tangentibus vobis pareant et intendant. Est autem sciendum quod de voluntate procuratoris episcopi et comitis predictorum et nostra processit quod penarum et emendarum que inde habebuntur medietas nobis, alia vero medietas prefatis episcopo et comiti applicentur.

Est etiam sciendum quod cum in dicta ordinatione inter cetera statutum fuisset sub certa pena, quod in terris in quibus dicte monete cursum habent, nemo esset ausus vendendo et emendo quascumque merces et res venales et recipiendo redditus, aut alia quecumque respuere 18 caturcenses [147 v^o] vel ruthenenses pro 12 tur., aut e converso 12 tur. pro 18 cat. vel ruth. et quod nullus campsor aliter esset ausus ipsas monetas cambiare, excepto quod ultra hoc posset usque ad 3 d. tantum pro cambio in libra lucrari, et de hoc aliqui campsores postmodum conquererentur pro eo quod contra mercatorum libertates, ut dicebant, taxabatur, eorum cambio certum lucrum et idcirco peterent licentiam libere cambiandi secundum hactenus usitata, procuratoribus dictorum episcopi et comitis in contrarium dicentibus dictam licentiam per nos eis non deberet concedi, dictis episcopo et comité non vocatis, maxime quia per fraudem campsorum dicte monete multum fuerant vilificate, et nos ac ipsi episcopus et comes multique alii dampnificati, ad quam fraudem reprimendam fuerat facta specialiter dicta ordinatio, per dictos monetarios de consilio et ascensu communitatum et villarum totius terre, in qua dicte monete sunt exposite cursuales, quia ad cursum campsorum gentes alie sumunt exemplum [fol. 148] accipiendo et exponendo monetas quascumque, et sufficiens lucrum erat 3 d. pro libra lucrari. Tandem dictis campsoribus concessimus, non obstante dicta ordinatione, licentiam antedictam quamdiu nobis placuerit, et hoc fecerint sine fraude, sed quod tam ipsi quam alii quoad omnes res venales et alia quecumque excepta natura cambii, dictam ordinationem teneant et observent, non intendentes per hoc ipsis campsoribus aliquid remittere vel quitare de his, in quibus dicte ordinationi inobediendo, aut contra eam faciendo vel alias circa dictas monetas et ipsas tangentes delinquendo hactenus commiserunt nec de his que per fraudem aliquam-commiserunt nec de his que per fraudem aliquam committerent in futuro.

Actum etc.

Et plus bas est escrit : Triplicetur pro episcopo et comite et campsoribus.

Extrait ..... en la ville de Rodés ..... original est coté de letre X 18 [148 v^o] ..... le premier aoust mil six cens soixante sept.