[1]

Egidius de Malo Dumo, dominus Montaign., domini regis Francorum miles, custosque ballivie Matisconensis pro eodem domino rege, castellano Castri Novi vel ejus locum tenenti, salutem. Vobis tenore presentium mandamus quatenus malefactores infrascriptos, videlicet Guichardum Persone, dictum Boysson, dictum Chacipol et eorum complices, qui per vim et violenciam cum armis nuper domum de Arcinges invadentes fregerunt eamdem, pluresque alios excessus ibidem, ut asseritur, perpetrarunt, nobis ad instantes nostras Castri Novi assisias personaliter presentetis, accepturos super hiis a nobis quod juris ratio suadebit. Datum apud Sanctum Jangulphum, die mercurii ante Bordas, anno Domini M^oCCC^o septimo.

Petrus Vereners, de Castro Novo, tenens locum castellani Castri Novi, Johanni de Bono Fonte et Guillelmo Rubei, servientibus domini regis et nostris, salutem. Vobis et vestrum cuilibet in solidum percipimus et mandamus quatenus omnes personas contentas in cedula hic annexa citetis perhemptorie et personaliter coram domino baillivo Matisconensi ad diem dominicam post Cathedram Sancti Petri apud Castrum Novum super eo quod dicuntur interfuisse fractioni domus d'Arcinges, existentis ad manum domini regis, procuratori domini regis et nobis ex officio nostro responsuros. Item citetis perhemptorie coram dicto domino baillivo ad locum et diem predictos procuratorem domini Bellijoci, castellanum de Tisiaco, Guichardum Persone, ac nominatim et hostiatim omnes et singulos burgenses et habitatores de Tisiaco, dicto procuratori domini regis super portu armorum extra juridictionem domini Bellijoci apud Cunziatum et apud Chandenet, ac super bannitionem cujusdam hominis responsuros.

Datum anno Domini M^oCCC^o septimo, die jovis in Cathedra Sancti Petri.

Hec sunt nomina citatorum :

[col. 1]

Petrus de Vereners de Castro Novo, tenens locum castellani Castri Novi pro domino rege, Petro Pilonis, servienti domini regis et nostro, salutem. Cum nos inhiberi fecerimus domine de Arcingiis et ejus gentibus ne in casu resorti seu baronie gentibus domini Bellijoci aliquo modo intenderent seu parerent, et nobis datum sit intelligi quod nonobstante inhibitione nostra, dicta domina de Arcingiis eisdem gentibus domini Bellijoci nititur intendere et parere quod gerant si verum sit gerimus et molestum, hinc est quod tibi percipimus et mandamus quatenus apud Arcingias personaliter accedas, et ipsi domine de Arcingiis, ex parte domini regis et nostra inhibeas iterato ne in casu baronie seu resorti ipsis gentibus domini Bellijoci in aliquo pareat seu intendat, necnon et ipsis gentibus domini Bellijoci ne ipsam dominam de Arcingiis in casu baronie seu resorti coram se appellent, coram se comparere seu etiam litigare, citans nichilominus apud Castrum Novum coram domino baillivo Matisconense ad suas instantes assisias dicti loci perhemptorie et personaliter omnes illos qui interfuerunt fractioni domus de Arcingiis, procuratori domini regis et dicte domine de Arcingiis, si sua crediderit interesse quod justum fuerit responsuros. Et si post inhibitionem nostram in terra de Arcingiis per gentes domini Bellijoci attemptatum inveneris, ad statum pristinum reduci facias indilate. Datum anno Domini M^oCCC^o septimo, die jovis in festo Cathedre sancti Petri. R. litteras sigill. in signum mandati nostri executi.

Dicti homines non venerunt.

Anno predicto, die lune post Brandones, injunximus et percepimus Johanni de Monte Castri, procuratori domini Bellijoci procuratorio nomine ipsius, et domino Gaufrido de Tillis, militi, castellano de Tisiaco, presentibus domino Bartholomeo de Jo, judice terre Bellijoci, et magistro Bernardo de Vallibus, cancellario dicte terre, ut ipsi sub pena 10 milium l.t. representent se et dictos omnes et singulos homines de Tisiaco predictos et alios qui fuerunt cum eisdem fractioni domus seu fortalicii de Arcingiis vel advoyare factum pro eisdem die dominica qua cantatur Letare Jherusalem, apud Matisconem, in castro Matisconis, responsuros et facturos quod justicia suadebit super eo quod imponitur eis, quod ipsi homines de Tisiaco violenter et cum armis venientes ad domum seu fortalicium de Arcingiis, contra inhibitionem predecessoris nostri portas dicti fortalitii fregerunt et quandam archam que esse dicebatur in camera qua jacere dicebatur Johannes de Seduno fregerunt et X inde exceperunt pecuniam, ut dicitur, usque ad summam quingentarum l.t. et equos in dicto fortalitio existentes duxerunt et secum deportarunt, nobilem dominam Margaretam, dominam de Arcingiis, de camera in cameram persequendo cum pluribus nobilibus existentibus cum eadem usque in summitatem turris dicti loci, cujus turris hostia fregerunt, usque ad ultimum solarium dicte turris in quo erat dicta domina et victualia dicte domus, ut dicitur, devastarunt, in contemptum inhibitionis regie, et dampnum et prejudicium dicte domine. Et nichilominus assignamus dictam diem dicto castellano ut personaliter compareat super predictis debite responsurus et facturus et emendaturus super premissis ut jus erit et dictam dilationem dedimus dicto procuratori et hominibus pro deliberatione ab ipsis procuratore et castellano requisita, quia dicebant interim dominum Bellojoci esse venturum et ipsum consulere super predictis.

Inhibitio regia super facto de Arcingiis.

Johannes de Corpolayo (sic), miles domini regis, baillivus Matisconensis, castellano Castri Novi vel ejus locum tenenti salutem. Cum nos predecessori vestro, castellano Castri Novi, dederimus in mandatis in assisiis nostris Castri Novi, que fuerunt in Quadragesima nuper preterita, quod ipse non permitteret intromittere in terra de Arcingiis aliquos servientes ratione baronie, videlicet servientes terre domini Bellijoci vel alios, preter servientes domini regis in castellania Castrinovi a nobis constitutos, iterum vobis mandamus et percipimus quatenus dictum mandatum nostrum firmiter et inviolabiliter observetis. Et si aliquid in dicta terra, dicto mandato nostro durante, ab aliquibus servientibus intromissum seu innovatum extiterit, illud totum ad statum pristinum reducatis seu reduci faciatis et etiam si necesse fuerit emendari. Datum sub sigillo nostro, die jovis ante festum apostolorum Symonis et Jude, anno Domini M^oCCC^o secundo. Cum nos terram predictam causa resorti ad baroniam comitatus Matisconensis dicamus absque ullo medio pertinere. Datum ut supra.

Transcriptum littere castellani de Thisiaco.

Gaufridus de Telioz, miles, castellanus Tisiaci, castellano de Tisiaci (sic) salutem. Tibi mandamus quatinus omnes servientes existentes et positos per nos in domo de Arcingiis admoneas et exire facias a dicta domo, visis presentibus indilate intrato primitus per te et in persona tua in turre et forteressia ipsius domus pro domino Bellijoci, a quibus turre et forteressia exeas incontinenti, cavens ne aliqui servientum predictorum dampnum aliquod inferant ipsi domine nec bonis ejusdem, et si aliquid dampni intulerunt, restituere facias ipsi domine indilate. Datum die jovis post Circuncisionem Domini, M^o trecentesimo septimo.

Supplicatio domini Bellijoci super facto de Arcingiis.

Coram vobis, domino baillivo Matisconensi, supplicando dicit et proponit Johannes de Monte Castri, procurator et procuratorio nomine illustris viri domini Guichardi, domini Bellijoci, contra castellanum Castri Novi vel ejus locum tenentem, quantum tangit eos vel tangere potest quod cum dictus dominus Bellijoci sit in possessione vel quasi feudi et resorti domus de Arcingiis et ejus pertinenciarum et appendiciarum ubicumque existencium et predicta possidet vel quasi, et possedit per se vel per alium per ultima tempora et per decem et viginti annos et amplius et specialiter eo tempore quod dictus castellanus vel ejus locum tenens posuerunt vel poni fecerunt vexillum regium in dicta domo de Arcingiis et inhibitionem fecerunt1 castellano Tisiaci pro domino Bellijoci ne se intromitat in casu resorti dicti loci de Arcingiis, et predicta fecerit dictus castellanus vel ejus locum tenens in prejudicium ipsius domini Bellijoci et gravamen, ipso domino Bellijoci non vocato, non citato, non confesso nec conviato in aliquo nec in deffectu aliquo existente, perturbando ipsum dominum Bellijoci et ejus gentes in dicta possessione vel quasi, indebite et injuste, propter que dictus procurator, procuratio nomine dicti domini Bellijoci, vobis dicto domino baillivo supplicat et requirit eo modo juris et forma, quibus melius potest et debet, quatinus predictum vexillum et dictam ut dictum est, factum et propositum in prejudicium dicti domini Bellijoci admoneatis et admoneri faciatis, maxime cum ipse procurator domini Bellijoci paratus sit et offerat se paratum stare jure coram vobis, omnibus conquerentibus vel conqueri volentibus de dicto domino Bellijoci vel ejus gentibus et facere justicie complementum, offerens se paratum predicta probare si fuerint negata per aliquem, non omnia sed ea solum que sibi sifficient de premissis, et predicta supplicat et requirit idem procurator, procuratorui nomine predicto, quatinus predicta faciatis, nonobstantibus contradictionibus coram vobis factis per dictum castellanum vel ejus locum tenentem et per cancellarium vestrum cum preposito per ipsos, non tangat possessorium sed petitorium et cum juris scripto quo regitur baillivia Matisconensis, et ita in judiciis observatur et fuerit ex antico observatum per tempora antiquissima, nemo debeat sine cause cognitione sua possessione, vel quasi, spoliari vel turbari, et cum a vobis vel castellanis vestris non debeant nasci injurie unde jura nascuntur et nasci debent, et super hiis petit dictus procurator, nomine quo supra, a vobis jus sibi dici et fieri, et jus sibi dibi utrum facere predicta debeatis, protestans si necesse fuerit de aliis suis rationibus suo loco et tempore proponendis et de predictis declarandis si que fuerint dubia vel obscura, cetera suppleat discretio vestra.

Super facto de Arcingiis.

Dies mercurii post octabas Penthecostes est assignata coram nobis Egidio etc. apud Castrum Novum, procuratori domini regis in baillivia Matisconensi, seu ejus substituto, et Margarite, domine de Arcingiis, in quantum eam tangit ex una parte, et illustri viro domino Guichardo, domino Bellijoci, ex altera, ad respondendum precise hinc inde suplicationibus traditis et tradendis et mutuis articulis hinc inde per octo dies ante in scriptis tradendis quibus de jure fuerit respondendum et ad procedendum ulterius ut juserit. Datum cum supradictis die lune ante Penthecoste, anno quo supra.

Articuli domini Bellijoci super facto de Arcingiis.

Ad informandum vos, dominum Egidium de Malodumo, dominum Montaign. militem domini regis Francorum, custodem baillivie Matisconensi pro dicto domino rege, dicit et proponit per juramentum suum et probare intendit Johannes de Monte Castri, procurator et procuratorio nomine domini Guichardi, domini Bellijoci, contra virum discretum magistrum Petrum de Cabilone, procuratorem, procuratorio nomine domini regis in dicta baillivia, et contra magistrum Jacobum Albi de Trenorchio clericum, ab ipso magistro Petro, procuratorio nomine predicto substitutum in procuratorio, nec non contra Margaritam de la Sarree, relictam Hugonis, quondam domini d'Arcinges, tutorem ut dicitur et tutorio nomine liberorum suorum quos ipsa succepit ex dicto Hugone, quondam marito suo, quatenus tangit ipsos et quemlibet eorum et tangere potest et debet, ea que inferius continentur :

In primis quod dictus dominus Bellijoci et ejus predecessores possederunt, vel quasi, resortem et jurisdicionem seu cognitionem resorti domus de Arcingiis et ejus pertinenciarum seu cognitione resorti inmediate est et fuit in possessione, vel quasi, per se vel per alium seu alios nomine ipsorum et pro ipsis pacifice et quiete per decem et viginti annos et amplius per ultima tempora.

Item quod res predicte sunt de feudo domini Bellijoci et fuerunt ab antiquo.

Item quod tam de jure communi quam de consuetudine antiqua et approbata et diutius observata dictum resortum et jurisdictio dicti resorti pertinet et pertinere debet inmediate ad dictum dominum Bellijoci.

Item quod dictus dominus Bellijoci per se vel per alium seu alios, ejus nomine et pro ipso predicta possidebat vel quasi et de hiis, adhuc habet anum, possidendi, et est et erat in possessione vel quasi pacifice et quiete eo tempore quo castellanus Castri Novi, vel ejus locum tenens, posuit seu poni fecit de novo vexillum regium in dicta domo de Arcingiis et inhibitionem fecit castellano Tisiaci pro domino Bellijoci ne se intromiteret in casu resorti dicte domus de Arcingiis et jurisdicionis ejusdem cum ejus pertinenciis.

Item quod predictus castellanus Castrinovi, vel ejus locum tenens, predicta fecit vel fieri fecit, ipso domino Bellijoci non vocato, non ortato non confesso vel convicto in aliquo nec in deffectu aliquo existente, in gravamen et prejudicium dicti domini Bellijoci, et ipsum dominum Bellijoci et ejus gentes in dicta possessione vel quasi, perturbando indebite vel injuste.

Item quod de predictis est vox et fama in predicto loco de Arcingiis et in locis et parochiis circunvicinis.

Supplicans et requirens dictus procurator domini Bellijoci vos dictum dominum custodem quatenus vos predictum vexillum et inhibitionem predictam de facto potius quam de jure factas et appositas admoneatis et amoneri faciatis ad utilitatem et ad commodum ipsius domini Bellijoci ad eo quod ipse dominus Bellijoci utatur de predicta possessione, vel quasi, libere et quiete, cum ipse sit paratus coram vobis stare jure et facere omnibus de se conquerentibus justitie complementum, offerens se dictus procurator domini Bellijoci, nomine quo supra, probaturum incontinenti et loco et tempore competenti predicta si fuerint per aliquem vel aliquos negata. Et post ejus vel eorum juramentum non omnia sed ea solum que sibi sufficient de premissis.

Super recredencia hominum Tysiaci.

Egidius de Malo Dumo, etc., castellano Castri Novi vel ejus locum tenenti salutem. Vobis tenore presentium mandamus quatenus homines domini Bellijoci Tysiaco et habitatores usque ad mensem unum, die date presentium inchoandum recredatis, visis presentibus, una cum bonis eorum captios seu detentis pro facto de Arcingiis quoniam dominus Bellijoci pro ipsis cavit in nostris manibus se et sua propter hoc obligando, promittendo quod ad diem mensis predicti futuram, decem ex ipsis hominibus sufficientibus pro se et aliis hominibus apud Matisconem in prisionem domini regis reddet pro stando jure coram nobis super dicto facto de Arcingiis et pro faciende quod de jure fuerit faciendum. Datum die sabbati et anno predicto.

Super facto de Arcingiis.

Anno Domini M^oCCC^o octavo, die sabbati post festum beati Luce evangeliste, assignata coram nobis ballivo Matisconensi per nos a mane usque ad horam nonam Margarite, relicte Hugonis de Arcingiis, domicelli quondam, ex una parte, et Perrenino de Kariloco et Johanni de Monte Castri, procuratoribus domini Bellijoci, ex altera, ad interloquendum a nobis utrum dictus Johannes de Monte Castri esset admittends vel non, in quantum tangit partem et non regem, ut deffensor et deffensorio nomine pro hominibus Tisiaci infrascriptis, citatis super invasione domus de Arcingiis et aliis excessibus commissis in loco de Arcingiis, ut dicitur, ipsa die interloquendo pronunciamus dictum Johannem deffensorem nomine predicto esse admittendum cum caup one de judicato solvendo pro dictis hominibus in quantum tangit partem et non in quantum tangit dominum nostrum regem cum pars tantum civiliter agat. Datum sub sigillo nostro ut supra.

Anno Domini M^oCCC^o octavo die sabbati post festum beati Luce evangeliste, in assisis nostris Castrinovi, nos, Egidius de Malo, dominus Montaign., miles domini regis Francorum, custosque baillivie Matisconensis pro eodem, precipimus Perrino de Kariloco et Johanni de Monte Castri, clericis, procuratoribus domini Bellijoci, procuratorio nomine ejusdem, ut ipsi representent coram nobis apud Matisconem personaliter homines nominatos in cedula hic annexa, die martis ante festum Omnium Sanctorum, sub pena mille marcharum argenti, responsuros procuratori domini regis super fractione domus fortis de Arcingiis et depredatione bonorum ejusdem que dictis hominibus imponuntur et super aliis violenciis et excessibus que per eos dicuntur facta fuisse, per armorum potentiom, et manu regia existente in domo predicta precipimus et injunximus domino Gaufrido de Teliz, militi, castellano Tisiaci, ut ipse sub pena predicta personaliter coram nobis compareat dicta die super premissis et aliis procuratori domini regis quod justum fuerit responsurus, inhibentes ex parte domini regis dictis procuratori et castellano coram nobis presentibus et per eos dicto domino Bellijoci quod lite pendente nichil novi fiat per dominum Bellijoci vel ejus gentes contra Margaretam, relictam Hugonis de Arcingiis et ejus filium eorumque gentes et homines dicti loci.

Nomina hominum Tysiaco super facto de Arcingiis.

Primo Guichardus Persone, item Petrus Oliveti, item Hugo Choffers, item dictus Nagus, item dictus Pignioz, item dictus Borais, dictus Boysson, Perronins a la Rosse, dictus Buise Braz, Gaufridus ejus frater, Martinus Fane, Hugo frater dicti Boysson, Guillelmus de Monte Giraudi, Guillelmus d'Arni voce, Guillelmus ejus frater, filius Guillelmi de Canali, Parvus Guillemetus, filius Guillelmi de Canali, Parvus Guillemetus, filius Roberge, dictus Baylarons, Baronus de Porta, Petrus Charbuils, Thomas Saverii, Johannes filius a la Vacouelli, Felus Li Borlas, duo maignini, magister Hugo de Cluniaco, dictus Li Quais, Petrus Persone, Nicholaus A la Totine, dictus Charboniers, Andreas de l'Ospitaul, Perraudus de Cuilliers, Petrus Vosquans, Guichardus filius Vachon, filius a la Braydine, Perroninus Monteners, Perroninus de Trambase, Perronetus Ponceti, Johannes filius a la Doreri, Johaninus de Jolie, Perroninus Chamayroz, Johannes Chamayroz, filius Aymari, filius Perreti Vasconelle, filius Dionysii Aignon, Li Vaschet, Raymonz et filius Ponceti Lescafor (sic).

Anno et die quibus supra pronunciavimus dictos homines non esse remittendos coram domino Bellijoci in quantum tangit regem et partem, factum de quo prosequuntur cum sit factum armorum et factum manu regia existente in loco de Arcingiis, ut dicitur, inmo cognitio et punitio ad nos pertinet et pertinebit tamquam ad superiorem ratione armorum et manus regie.

Anno Domini M^oCCC^o octavo, die sabbati post festum beati Luce evangeliste, nos Egidius de Malo Dumo, dominus Montaign., miles domini regis Francorum, custosque baillivie Matisconensis pro eodem, adimplebimus (sic) contenta in mandato regio cujus transcriptum est hic annexum non obstantibus propositis ex parte gentium domini Bellijoci, maxime cum in littera super concessione resorti domus et terre de Arcingiis facto domino Bellijoci per dominum regem Francorum continetur, salvo jure alieno, et adjornamus viva voce Perroninum de Cariloco et Johannem de Monte Castri, procuratores domini Bellijoci, procuratorio nomine ejusdem, et per ipsos dominum Bellijoci apud Matisconem ad diem martis ante festum Omnium Sanctorum processuros, procuratorio nomine predicto, in dicte inquisitionis negocio in quantum tangit dominum regem et partem, ut fuerit rationis, cum intimatione quod sive venerint sive non, nos nichilominus in dicto negocio procedemus prima ratione. Datum ut supra in assisiis nostris Castri Novi.

Transcriptum.

Philippus, Dei gratia Francorum rex, baillivo Matisconensi vel ejus locum tenenti, salutem. Margarita de Serrata, domicella, vidua, nobis exposuit graviter conquerendo quod ad requisitionem ipsius, inter procuratorem nostrum ex una parte, et dilectum et fidelem nostrum dominum Bellijoci, tacito quod super hoc questio verteretur, dictum resortum procuravit a nobis sibi concedi, que concessio eidem domicelle prejudicialis extitit plurimum ac dampnosa. Quare mandamus vobis quatenus, vocato procuratore nostro, dicto domino Bellijoci et aliis evocandis, inquiratis super predictis ac eorum circumstanciis universis cum diligentia veritatem, inquestam quam super hoc feceritis nobis mittentes clausam sub vestro sigillo ad dies nostri futuri proximo Parlamenti, ad quos dies citetis procuratorem nostrum predictum pro deffensione juris nostri necnon dictas partes, jus super predictis recepturos dictam inquestam. Actum Pissiaci, die XX^a augusti, anno Domini M^o CCC^o octavo.

Tenor concessionis regie facte domino Bellijoci.

Philippus, Dei gratia Francorum rex, notum facimus universis tam presentibus quam futuris quod cum inter dilectum et fidelem nostrum dominum Bellijoci, ex una parte, et procuratorem nostrum ballivie Matisconensis pro nobis, ex altera, super primo resorto domus et terre de Arcingiis quod resortum idem domus ad se pertinere et se et suos predecessores in possessione dicti resorti esse et fuisse dicebat, dicto procuratore contrarium asserente controversia verteretur, nos controversiam hujusmodi amputare volentes eidem domino et suis heredibus quicquid juris in dicto resorto nobis competebat quoquo modo remittimus perpetuo et quietamus. Idem vero dominus in recompensatione remissionis et quietationis predictarum dictam domum et totum resortum terre ad eandem domum pretinentes, quas domum et terram dominus de Arcingiis tenet in feudum ab eodem domino et quicquid idem dominus habet et sibi competit in predictis et competere potest quoquo modo et domum fortem de Jullenay cum suis pertinenciis, quam idem dominus de francho allodio tenet, ut dicit, in feudum, a nobis se tenere et suos heredes tenere debere perpetuo recognovit. Et si inveniatur per extimationem legitimam a baillivo Matisconense, vocato secum aliquo viro, faciendam, ipsam domum de Jullenay cum suis pertinenciis minus valere quam baleat dicta domus de Arcingiis cum terra et pertinenciis suis, de illa minore valore ad extimationem dicti baillivi et alicujus probi viri idem dominus in suis francis allodiis recompensationem legitimam nobis facere tenetur et promisit, recognoscendo se tantum a nobis tenere in feudum de suis francis allodiis supradictis, que predicta a dicto domino et suis heredibus tenenda in feudum a nobis, heredibus et successoribus nostris idem dominus liberare et perpetuo garantizare promisise, heredes suos et omnia bona sua nobis quantum ad hoc obligans. Quod ut ratum et stabile perseveret presentibus litteris nostrum apponi fecimus sigillum, salvo in aliis jure nostro et in omnibus alieno. Actum Pictavis, anno Domini M^oCCC^o octavo, mense julii.

Protestatur ante omnia procurator domini Bellijoci coram vobis, viro nobili domino Egidio de Male Dumo, domino Mont. milite domini regis, custode baillivie Matisconensis pro eodem domino rege, quod per aliqua que inferius proponet, ab appellationibus et propositis coram vobis ex parte dicti domini Bellijoci recedere non intendit, sed in eis insistere et super predictis jus et justitiam habere ante omnia, etiam si verba diceret vel proponeret que contrarium sapere viderentur, qua protestatione premissa, in omnibus et retenta, ut falsa subgestio curie facta ac parte Margarete de Sarreta, vidue, domicelle, in quadam commissione vobis facta et contenta clarius elucescat, videlicet concessionem juris quod habebat et habere poterat dominus rex in primo resorto domus et terre de Arcingiis in prejudicium prefate domicelle et dampnum emanasse, et ut neglectum nullatenus videatur quod specialiter non notatur, vobis, prefato domino baillivo, supplicando significat dictus procurator domini Bellijoci predictam domum et terram de Arcingiis cum suis pertinenciis esse et fuisse ab abtiquo de resorto primo et inmediato dicti domini Bellijoci, ipsumque dominum Bellijoci et suos predecessores esse et fuisse in possessione utendi jure resorti et exercendi jus resorti predicti, unde cum prejudicium nobis generetur, sustinere ea que de jure constringitur, dictus procurator, procuratorio nomine quo supra, salva protestatione premissa, de premissis vos informare proponat, supplicat quatenus super predictis personaliter inquiratur, non intendens propter predicta ad prefata probanda se aliquatenus abstringere, nisi in quantum urgente necessitate, juris ratio suaderet nec a littera sibi concessa et ejus effectu per dictum dominum regem nec super potestate regia disputare vel potestatem ipsius limittare, sed solum in subsidium conservationis juris sui.

Anno Domini M^oCCC^o octavo, die martis post octabas festi beati Martini, in castro Matisconensi, presente domino judice baillivie Matisconensis, preposito Matisconensi, domino priore Sancti Petri Matisconensis, domino Guillelmo Dalmacii, camerario Sancti Petri Matisconensis, magistro Johanne de Castello, officiali Matisconensi, Alexandro de Trenorchio, clerico, et pluribus aliis § Perroninus de Cariloco, clericus, procurator domini Bellijoci, procuratorio nomine predicto, protestatus fuit coram domino baillivo ut in hac cedula continetur, et procurator regis, videlicet magister Petrus de Cabilone, procuratorio nomine dicti domini regis, protestatus fuit in contrarium.

Anno quo supra, die lune post festum Conceptionis beate Marie virginis, Guichardus Persone de Tisiaco confessus fuit coram nobis in judicio, litem contestando ad proposita alias contra ipsum ex parte procuratoris domini regis in baillivia Matisconense vel ejus substituti, quod ipse Guichardus, tunc tenens locum domini Gaufridi de Teliz, castellani de Tisiaco, cum 30 hominibus de Tisiaco et plus, inter quos erant circa 10 servientes de Tisiaco, deferentes tam lanceas quam espiz, sicut consueverunt deferre per terram domini Bellijoci, justiciandum in eodem, venit pro pluribus inobedientiis, offensionibus et delictis quas fecerat Margareta de Sarreta, relicta Hugonis de Arcingiis, vel ejus gentes aut alius ejus nomine aut ipsa, ratum habuit ad portam primi fortalicii domus de Arcingiis, et requisivit eandem Margaretam et ejus gentes existentes in forti domo de Arcingiis ad fenestras cum quibusdam malefactoribus qui ceperant vel ad capiendos apros in terra domini Bellijoci interfuerant, et alias quod dictos malefactores sibi redderet puniendos, ut jus esset, et quos sibi promisserat reddere Johannes de Seduno certa die apud Tisiacum quod non fecerat dictus Johannes, ut dicit, et quia dicta Margareta et ejus gentes facere recusaverunt, ut dicit ipse loquens, tamquam locum tenens dicti castellani, nomine domini Bellijoci et pro ipso, primum guichetum porte dicte domus cum quadam securi fecit fregi, et duci apud Tisiacum duos vel tres equos dicti Johanni (sic) pro eo, ut dicit, quia sibi defecerat in premissis, et dimisit in domo predicta quindecim servientes nomine domini Bellijoci ad tenendam saysinam ibidem. Cetera proposita contra ipsum negat litem contestando et super premissis et aliis que per ipsos reperta fuerint esse facta, dictus Guichardus advoyavit predictos homines et servientes, et promisit pro ipsis stare jure et emendare et cavit emendam, salvis suis rationibus et deffensionibus pro rebus advoyatis et cavit per Stephanum Roxignol et per Hugoninum Choferii de Tisiaco.

Protestatione premissa ex parte Guillelmi Bonini, procuratoris et procuratorio nomine domini Bellijoci et ex parte hominum dicti domini Bellijoci infrascriptorum, a qua protestatione non intendunt recedere, etiam si aliquis actus contrarius interveniret, quod ipsi non intendunt a sua appellatione recedere, sed potius adherere nec etiam ei renuntiare per aliquam responsionem, confessionem vel propositionem factam vel faciendam coram vobis nobili viro domino baillivo Matisconensi, nec etiam intendunt jurisdicionem vestram in aliquo prorogare nec jurisdicionem domini Bellijoci denegare nec hic subire judicium coram vobis, domino baillivo Matisconensi, protestantes etiam dicti procuratores et homines, repetita dicta protestatione, quod, licet ob reverentiam et honorem domini regis et vestrum, domine baillive, coram vobis compareant et respondeant, salvis suis rationibus et deffensionibus, loco et tempore, proponendo quod ipsos homines ad examen curie Bellijoci remittere debeatur. Et de hiis petunt a vobis fieri pubblicum instrumentum.

Et magister Jacobus Albi de Trenorchio, procurator regius substitutus in baillivia Matisconensi, protestatus fuit de contrario pro domino rege.

Actum in castro Matisconensi coram domino baillivo, presentibus preposito Matisconensi, domino judice, domino H. de Dulphiaco, B. de Valle, die lune post Conceptionem beate Marie, M^oCCC^o octavo.

Transcriptum procurationis domini Bellijoci.

Universis presentibus et futuris nos Guichardus, dominus Bellijoci, notum facimus quod nos in omnibus causis et littibus motis et movendis et etiam negociis nostris expediendis coram quibuscumque judicibus et personis, baillivis, castellanis et prepositis ordinariis, judicibus delegatis, subdelegatis ecclesiasticis et scolaribus et specialiter coram honorabili viro domino baillivo Matisconensi et aliis gentibus domini nostri regis Francorum quodcumque officium exercentibus tam pro nobis contra quascumque personas quam ab aliis quibuscumque personis contra nos Guillelmum Bonini de Bellavilla, exhibitorem presentium F nostrum facimus et constuimus procuratorem, dantes et concedentes eidem Guillelmo, procuratori nostro, plenam et liberam potestatem ac mandatum speciale agendi, petendi pro nobis, et negocia nostra pertractandi et nos et homines nostros et omnes alios se tenentes pro nobis deffendendi, excipiendi, proponendi, reconveniendi, respondendi, litem seu lites contestandi jurandi de calumpnia et de veritate dicenda in animam nostram et cujuslibet alterius generis sacramentum subeundi, ponendi, positionibus respondendi, testes et instrumenta producendi, beneficium absolutionis et in integrum restitutionis petendi et impetrandi, interlocutorias et diffinitivas sententias audiendi, ab ipsis et a quolibet alio gravamine appellandi, appellationem suam prosequendi, curiam et forum hominum nostrorum et omnium et singulorum in jurisdictione nostra existencium et aliorum se tenentium, et advoyandi pro nobis petendi, requirendi et obtinendi et jus nostrum ubicumque presequendi, compromittendi et componendi, et alium procuratorem loco sui substituendi, et generaliter omnia alia et singula faciendi que nos faceremus vel facere possemus aut deleremus si presentes essemus, ratum et firmum nos habituri quicquid per dictum procuratorem nostrum, seu per substitutum aut substituendum ab ipso actum, factum compromissum et compositum fuerit vel etiam procuratum, volentes etiam et insuper intendentes predictum procuratorem nostrum et substitutum vel substituendum ab ipso ab omni onere satis dationis relevare promictimus bona fide et sub ypotheca rerum nostrarum judicatum solvi cum suis clausulis, si necesse fuerit, pro procuratore et substituto aut substituendo ab ipso, et hec omnia supradicta omnibus judicibus ad quos presentes pervenerunt et specialiter predicto domino baillivo Matisconi et omnibus aliis gentibus domini regis Francorum et in servitio ejusdem domini regis existentibus, et omnibus adversariis nostris seu partibus adversis per presens procuratorium significamus.

In cujus rei testimonium nos predictus Guichardus, dominus Bellijoci, sigillum nostrum presentibus duximus apponendum. Datum apud Bellam Villam, die lune post Exaltationem Sancte Crucis anno Domini millesimo trecentesimo sexto.

Contra Stephanum Siroti.

Anno Domini millesimo trecentesimo nono, die mercurii post festum beati Luce evangeliste, in assisiis nostris Castri Novi, magister Jacobus Albi, clericus et procurator domini regis in baillivia Matisconensi substitutus, dixit et proposuit contra Srephanum Siroti, castellanum Thysiaci pro domino Bellojoci, quod manu regia existente in domo forti de Arcingiis, idem Stephanus intraverat dictam domum cum scala et quod Girardo Bornesin, existenti in dicta domo pro rege, et tenenti dicta domum ad manum regis, eradicavit claves porte dicte domus quas ad corrigiam deferebat et portam dicte domus aperuit contra voluntatem dicti Girardi, que omnia predicta fecit dictus Stephanus in dedecus, vituperium et contemptum dicti domini regis. Quare petit dictus procurator nomine procuratorio predicto dictum Stephanum condemphari et puniri secundum delicti qualitatem.

Nos, Guichardus, dominus Bellijoci, notum facimus universis presentibus et futuris quod nos Johannem de Monte Castri, exhibitorem presentium, nostrum facimus et constituimus procuratorem et nuncium specialem in omnibus et singulis causis motis et movendis, tam pro nobis quam contra nos, tam in agendi quam etiam deffendendo contra quascumque personas ecclesiasticas et seculares coram quibuscumque judicibus ecclesiasticis et secularibus, dantes et concentes eidem procuratori nostro plenariam potestatem et mandatum speciale agendi, deffendendi, excipiendi, proponendi, litem contestandi, jurandi de calumpnia et de veritate dicenda et prestandi cujuslibet alterius generis sacramentum quod in causis exigitur, ponendi, positionibus respondendi, testes et instrumenta producendi, dicendi in testes et dicta testimonia interlocutorias et diffinitivas sententias audiendi et ab eis a quolibet alio gravamine appellandi et appellationem prosequendi, et innovandi, supplicandi, homines nostros et subditos advoyandi, forum et curiam ipsorum hominum et subditorum nostrorum et deliberationem petendi et recipiendi, et omnia alia et singula faciendi que potest et debet facere verus et legitimus procurator, ratum, firmum et legitimum habituri quicquid per dictum procuratorem nostrum in premissis et circa premissa factum fuerit seu etiam procuratum, promittentes sub ypotheca rerum nostrarum pro dicto procuratore nostro si necesse fuerit judicatum solvi cum suis clausulis universis, volentes insuper dictum procuratorem nostrum ab omni satisdationis et cautionis onere relevare. In cujus rei testimonium sigillum nostrum presentibus duximus apponendum. Datum anno Domini M^oCCC^o octavo, die martis post Nativitatem beati Johannis Baptiste.

Anno Domini millesimo CCC^o nono, die mercurii post festum beati Luce evangeliste, dictus Johannes de Monte Castri, procurator predictus, cum procuratore predicto cavit de stando jure et judicato solvendo per Stephanum Siroti de Castronovo qui de hoc se ei bona sua pro jure obligavit.

Contra Stephanum Siroti.

Anno Domini millesimo CCC^o nono, die mercurii post festum beati Luce evangeliste, Stephanus Syroti, castellanus Thysiaci pro domino Bellijoci, promisit stare jure et judicatum solvi coram nobis super prepositis contra eum per Margaretam de Sarrata, dominam de Arcingiis, domicellam, et per procuratorem domini regis occasione excessuum qui dicuntur perpetrati fuisse per ipsum castellanum seu gentes suas in domo forti de Arcingiis, manu regia ibidem, ut dicitur, existente, et super eo quod cum scalis2 intravisse de supra muros dicte domus, et evulsisse claves dicte domus Girardo Borneysin, servienti regis, in domo predicta et super hiis cavit pro jure et per Johannem Siroti fratrem suum, Johannem A la Proste, et per Johannem de Varennis, parrochiam Varennarum Briennensis, qui de hoc se et bona sua per juramentum quilibet in solidum obligarunt presentibus magistris P. de Vergisson, Stephano de Poilliaco et pluribus aliis

Anno predicto, die jovis post dictum festum, dictus Stephanus Syroti confessus fuit in judicio, coram nobis, apud Castrum Novum, presentibus Margareta, domina de Sarrata, et magistro Jacobo Albi, procuratore regio substituto in baillivia Matisconensi, quod ipse tanquam castellanus Thysiaci veniens ad portam castri seu domus fortis de Arcingiis, petiit a Girardo Bornesin, existente in dicta domo, quod aperiret sibi portam. Qui respondens sibi dixit quod non aperiret, quia ibi erat pro Guillelmo Au Rey, serviente regis, qui claves habebat, et tunc dixit dictus castellanus dicto Girordo (sic) : Apperi secure quia ego et castellanus Castri Novi concordavimus insimul quod cum remanebis in domo de Arcingiis pro rege, et ego ponam tecum unum servientem pro parte domini Bellijoci. Qui Girardus respondit sibi quod non apperiret, nisi de mandato dicti Guillelmi Au Rey. Et super hoc ipse Stephanus intravit cum scala de super muros in domum fortem de Arcingiis pro pluribus inobedienciis quos fecerat dicta domina, ut dicebat, contra dominum Bellijoci, et confitetur quod cepit ad corrigiam Girerdin Bornesin claves quas dicebat non esse de porta dicte domus sed, hoc non obstante, confitetur se temptasse cum una dictarum clavium apperire guichetum porte, et illud apperuit. Confitetur etiam quod predicta nollet se non fecisse pro centum libris tur., quia indignationem dicti domini Bellijoci dicebat se incurrisse pro eo quod proprios familiares dicte domine dimiserat officiales in dicta terra de Arcingiis pro dicto domino Bellijoci, et dixit quod si de hoc debebat emendam, quod obolum non solveret, quia bonum habebat thesaurum et quod nichil forefecerat, et fecerat quod placebat domino suo et de indignatione revocatus fuerat ad pacem et concordiam dicti domini. Actum presentibus magistris Petro de Vergisson, Johanne Albi, Jacobo Albi, Humberto de Bleterens, Alexandro de Trenorchio, Symone Bermondi, Petro Pale, Stephano de Bel., Stephano de Mulins et pluribus aliis in plenis assisiis.

Egidius etc., castellano Castrinovi, vel ejus locum tenenti, salutem. Intelleximus quod manu domini et nostra in domo forti de Arcingiis et ejus pertinenciis existente, dominus Bellijoci gentes suas in dicta domo posuit et tenet ibidem in contemptum manus regie predicte, si sit ita. Quare mandamus vobis quatenus si vobis constiterit ita esse et aliud non sit rationabile quod obsistat, gentes ipsius domini Bellijoci amoventes de villa predicta, quicquid in prejudicium dicte manus et ipsa manu existente, ibidem inveneritis attemptatum, ad statum pristinum et debitum faciatis prout ad vos pertinuerit reduci, et ipsam domum cum pertinenciis ad manum teneatis predictam, donec aliud fuerit super hoc ordinatum. Datum sub sigillo nostro, die veneris post festum beati Michaelis, anno Domini M^oCCC^o nono.

Sachent tuit que je, Pierres Verener de Chatelnuef, tenanz le leu dou chatelain de Chatealnuef par le roy, ay mis a la main et la saysine nostre seignour le roy, de l'especiaul commandement dou tenant le leu mon seignour le baillif de Macon, la mayson et par plussours et diverses causes et conjestures apparissanz et ay deputé, de par nostre seignour, Jehan Plignez de Chatelnuef, clerc juré et tabellion lou roy, a tenir et a garder en non de nostre seignour le roy par ledit clerc ou par son certain commandement a ce par luy deputé en jusques ladite main nostre seignour le roy par mon seignour le bailli de Macon soit ostee. Et mandons et commandons a touz subgez nostre seignour le roy que il audit Johan Prignet ou a son certain commandement es choses desus dites et en tochanz les choses desus dites obeïssant et entendant. Doné desouz nostre seel l'an Nostre Seignour mil CCC^oVII, le mercredi apres l'oytave de l'Aparition.

Je Jehanz Preigniez de Chateaul Nuef, clers, jurez et tabellions dou roy nostre seignour en la baillie de Macon, deputez a garder de par nostre seignour le roy la mayson d'Arcinges avoy les appandisses et partenances tenant a la main nostre seignour le roy et por causes establises et ordene ou non de moy a garder ladite mayson avoy les apartenances Girardin Burneysin, de Chastelnuef, monstrour de ces letres, en jus que il soit rapelez. Donez desouz mon seel l'an Nostre Seignour mil CCC et VII, le mercredi apres la Saint Ylaire.

Perretus Vereners de Castro Novo, tenens locum castellani Castri Novi, dilecto nostro Johanni de Seduno, salutem. Cum per vos nobis promissum fuerit reddere rationem et compotum loco et tempore de redditibus, exitibus et proventibus terre de Arcingiis quos ad manum domini regis et nostram tenemus ex causis quam plurimis, vobis tenore presencium committimus et mandamus quatenus per vos vel per alium seu alios quem vel quos ad hoc duxeretis eligendum, dictus redditus terre predicte levetis et levari faciatis prout est consuetum necnon et in jurisdicione dicte terre executioni faciant nomine nostro et de causis cognoscatis et cetera faciatis que in premissis incumbunt facienda. Datum anno Domini M^oCCC^o septimo, die martis post octabas Purificationis beate Marie Virginis.

Nos Stephanus de Mulins, clericus, tenens locum castellani Castri Novi pro domino rege, notum facimus universis presentes litteras inspecturis quod nos, juxta mandatum domini baillivi penes nos reservatum, ad tenendum et custodiendum nomine domini regis et nostro domum et terram de Arcingiis cum pertinenciis, tenentem ad manum domini regis, Guillelmum Au Rey, servientem domini regis, latorem presentium, tenore presentium deputamus, mandantes universis et singulis quatenus dicto Guillelmo in premissis et ea tangentibus pareant et intendant quousque aliud per dominum baillivum Matisconensem super hiis fuerit ordinatum. Datum sub sigillo nostro anno Domini M^oCCC^o nono, die mercurii ante festum beati Dyonisii.

Nos Humbertus de Bleterens, castellanus Castri Novi et de Bosco pro domino rege, notum facimus universis presentibus et futuris quod nos manum domini regis et nostram inpositam per Stephanum de Mulins a domo forti de Arcingiis et ejus domus juribus, deveriis, appenditiis et pertinentiis universis amovemus et tenemus penitus pro amota. Datum sub sigillo nostro, die jovis ante festum Nativitatis beate Marie virginis, anno Domini M^oCCC^o nono, maxime quia procurator domini Bellijoci cavit per Stephanum Syroti jure stare.

Anno Domini M^oCCC^o nono, die jovis post festum beati Luce evangeliste, in assisiis predictis Castri Novi, Bernardus dominus de Brueria promisit stare jure, judicatum solvi super eo quod imponitur sibi quod ipse verberavit uxorem suam ad mortem et cavit per juramentum et per Stephanum Syroti qui de hoc se et sua obligavit per juramentum suum, presentibus Petro de Vergissone, Stephano de Poilliaco, Bernardo de Valle.

Die dominica ante festum beati Martini hyemalis, debemus respondere, deliberato consilio, gentibus domini Bellijoci et domine de Sarïata super requestis et supplicationibus eorum nobis factis in assisia dicti loci.